WhatsApp buurtpreventie extra ogen en oren in de wijk: 'De zaak stukmaken'

EDE De 'Week van de Veiligheid' is in volle gang en loopt van 7 tot en met 13 oktober. In het kader daarvan sprak Ede Stad.nl met Hielke Bethlehem, coördinator van WhatsAppgroep S.A.A.R. Ede. Het initiatief is inmiddels een landelijk succes geworden ,,Als er een onderbuikgevoel is dat iets niet klopt, komen we in actie."

Deze maand precies zes jaar geleden is S.A.A.R. opgericht in Ede en inmiddels in veel gemeenten in Nederland en zelfs in België overgenomen. Signalering, Alarmeer 112, App om de verdachte situatie bekend te maken bij anderen, Reageer. Door de betekenis van S.A.A.R voluit te schrijven wordt het voor velen wellicht al een stukje duidelijker.

Bethlehem mag zich één van de oprichters noemen van het initiatief, waarbij inwoners samen zorgen voor een veilige(re) buurt. ,,Bewoners uit verschillende dorpen en wijken houden elkaar via WhatsAppgroepen op de hoogte van opvallende zaken in de buurt. Samen houden we een oogje in het zeil en bellen we bij verdachte situaties de politie", legt Bethlehem uit.

INBRAAKCIJFERS De Edenaar geeft aan dat er vanuit de politie en bewoners in 2013 behoefte was om iets aan de hoge inbraakcijfers in Ede te doen. ,,Vergis je niet. Ede stond toen in de top 3 van Nederland." In de wijk Rietkampen gebruikte wijkagent Peter Vos WhatsApp voor overlastproblemen met jongeren en van daaruit is S.A.A.R. ontstaan voor, in eerste instantie, Ede west. ,,De toenmalige wijkagenten Frank Arendsen en Gijs Meijerink pakten het op en we hebben er een half jaar over gedaan om één en ander in te richten en zijn begonnen met zeven groepen en dertig deelnemers. Inmiddels zitten we op 31 groepen en ruim 3.000 deelnemers. Alle wijken in het dorp Ede doen mee en daar zijn we best trots op", zegt Bethlehem.

De in het dagelijks leven servicemedewerker draagbare blusmiddelen stelde destijds www.vuurvreter.eu ter beschikking. Op deze website staan tal van voorwaarden/spelregels van de WhatsAppgroepen. Zo moeten deelnemers minimaal achttien jaar oud zijn en dienen ze te wonen in de buurt of wijk waar de groep is opgericht. ,,Het oprichten van een WhatsAppgroep is een burgerinitiatief", benadrukt Bethlehem. ,,De groep is bedoeld om elkaar te informeren over verdachte situaties. De politie komt alleen in actie als er een melding wordt gedaan bij 112. Ik heb goed contact met de huidige wijkagent, Gerben Algra. Hij is mijn directe lijntje en zeer betrokken binnen het WhapsApp-gebeuren." 

De WhatsApp-coördinator geeft aan waarvoor het initiatief ooit uitgewerkt is. ,,Het zijn stille groepen die tot leven komen bij een verdachte situatie met betrekking tot veiligheid en inbraak. Als een inbreker in de gaten heeft dat hij gezien is, maakt hij zich snel uit de voeten. Ons werk is dan gedaan. De zaak stukmaken, noemen wij dat." Bethlehem benadrukt dat deelnemers bij een verdachte situatie eerst de politie moeten bellen en dan pas de melding op de groepsapp moeten doen. ,,Anders is er geen tijd meer om te bellen, omdat je druk bent met vragen beantwoorden over bijvoorbeeld het signalement van de dader. De groepsapp is er niet voor om door te geven dat de appeltaart van Mien zo lekker was."

Er zijn korte lijntjes met gemeente en politie, want de beheerders van de verschillende groepen zitten in een appgroep waar de politie ook deel van uitmaakt. ,,We geven bijvoorbeeld ook de looprichting van een verdacht persoon door en zo vergroten we de pakkans."

(Tekst gaat verder onder het kader.)

Hulp vanuit de gemeente Ede ontbreekt niet. ,,De politie had destijds de beschikking over BlackBerry telefoons en daarmee was gebruik van WhatpsApp niet mogelijk. De gemeente kwam toen met andere telefoons die daarvoor wel geschikt zijn. Daarnaast zorgt de gemeente voor borden en flyers. Er staan grote borden op alle grote toegangswegen in de gehele gemeente. Op tal van andere plekken staan kleinere borden."

In de loop der jaren zijn verschillende verdachte situaties doorgegeven en er is daadwerkelijk sprake van resultaten. ,,Er zijn mensen op heterdaad betrapt en dat is natuurlijk prachtig." Bethlehem geeft aan dat over het begrip privacy duidelijke afspraken zijn gemaakt. ,,Het zijn natuurlijk besloten groepen en daarin mogen we foto's en video's delen. Het is echter niet de bedoeling dat die foto's op Facebook, Twitter en andere sociale media komen. Een enkele keer is dat wel het geval en dan maak ik daar direct werk van. Dat is altijd nog gelukt."

Het versturen van foto's van een verdacht persoon is overigens alleen toegestaan als dat een meerwaarde heeft voor het verstrekken van een signalement. Of zoals het op de site vuurvreter.eu staat: ,,daderkenmerken zoals geslacht, huidskleur, lengte en opvallende kenmerken kunt u ook goed beschrijven. Denk bij voertuigen aan de kleur, het merk, het type en het kenteken."

OLIEVLEK Zoals gezegd is het succes van S.A.A.R. ook elders in Nederland niet onopgemerkt gebleven. ,,Het is opgepikt door verschillende politiekorpsen en wist zich als een olievlek te verspreiden. ,,Ik ben een keer met Frank Arendsen en Gijs Meijerink naar het 'ontwikkelplein van de politie' geweest in Zutphen. Daar hebben we over de WhatsApp S.A.A.R.-methode een presentatie gegeven. Het korps uit Roosendaal was daar ook en toonde belangstelling. Uiteindelijk is het van daaruit de grens overgegaan naar België. In eigen land draait het van Groningen tot Limburg. Dat hadden we nooit verwacht toen we begonnen."

S.A.A.R. blijft dus groeien en met name als in een bepaalde straat/wijk een inbraak heeft plaatsgevonden ziet Bethlehem een (sterke) stijging in het aantal aanmeldingen voor de preventie WhatsAppgroep. ,,Soms wel tien aanmeldingen uit één straat. Als de politie een inbraak opneemt en buurtonderzoek doet, delen ze folders uit. Deze folders liggen ook op het politiebureau."

Plannen voor de toekomst zijn er ook. ,,Nog meer groeien, want hoe groter hoe beter. Daarnaast willen we de meldkamer van de politie graag bij ons initiatief betrekken. Het is nog een beetje toekomstmuziek, maar we gaan ervoor", besluit Hielke Bethlehem.

Door Barry Wensink