Zorgen met lach en traan

BENNEKOM De lach en de traan. Ze wisselen elkaar voortdurend af in Hospice Bennekom. Het hospice bestaat vijftien jaar. Verpleegkundige Ineke de Weijer vertelt waarom haar werk daar zo bijzonder is. Erica Schuurman bracht haar moeder naar het hospice en kijkt met een goed gevoel terug.

Mathilde van Ravensberg

Bij binnenkomst in Hospice Bennekom valt de serene rust op. Zacht paars op de muren, een tafel met bloemen en een kaars. Hier hangt een sfeer van respect voor het mysterie van de dood die vaak op de drempel staat, gecombineerd met liefde voor het leven dat is geleefd en voortleeft in de familie. Een bijzonder huis, met voor iedere gast, zoals de mensen worden genoemd die er verblijven, een eigen kamer die mag worden ingericht met geliefde spulletjes van thuis. Dat kan een favoriete stoel, eigen servies, foto's zijn, maar ook het kanariepietje mag mee. Alles in het hospice is gericht op wat de gast wil. Om hem of haar in de laatste levensfase zoveel mogelijk comfort te bieden. Er is een gigantisch bad met bubbels. Er is muziek, boeken, spelletjes. Mensen mogen zelf aangeven wat ze willen eten en op welke tijd.

,,Hier heerst zeker geen grafstemming", vertelt verpleegkundige Ineke de Weijer. ,,We willen de sfeer ontspannen doen zijn. Daardoor voelen gasten zich snel thuis. Voor de meesten voelt de omgeving al na een dag niet meer vreemd aan. Dat komt door alle aandacht en de intensieve begeleiding", denkt ze.

INTENSIEF Op de scheidslijn van leven en dood hoeven mensen zich niet meer groot te houden. De Weijer merkt dat mensen die weten dat ze gaan overlijden, zich ontdoen van allerlei ballast, van muurtjes die ze hadden opgetrokken. ,,Ik vergelijk het wel eens met het afpellen van een ui. Alle buitenste schillen vallen eraf en je bent direct bij de kern." Daardoor is het contact dat ze heeft met de gasten intensief. Dat vindt ze heel bijzonder en waardevol. ,,Ik mag zo dichtbij iemand komen. Iemand laat me toe in deze laatste, meest kwetsbare fase van zijn of haar leven en ik mag een stukje meelopen in dat proces."

Eigenlijk zou ze niet anders meer willen. Maar het is ook zwaar, daar is ze eerlijk in. Ze is vanaf de start bij Hospice Bennekom betrokken, ruim vijftien jaar nu al. ,,De eerste jaren deed het werk me bijna teveel. Ik trok me het sterven van de mensen erg aan. Nu heb ik geleerd om ietsje afstand te houden. Er komen mensen binnen waar ik direct een gevoel bij heb. Waarvan ik weet: dat sterven gaat me veel doen. Dan moet ik mezelf bewust beschermen. Natuurlijk mag ik een traan laten, maar ik kan het werk nu beter loslaten."

BUCKETLIST Soms hebben mensen nog een bucketlist als ze in Bennekom komen, vertelt De Weijer. En daar komt de stralende lach al tevoorschijn. Als het medisch enigszins kan, willen de medewerkers deze wensen laten uitkomen. ,,We hadden een keer een mevrouw, die wilde nog een keer de bergen zien." Ze is opgehaald door Stichting Wensambulance en is, uiteraard onder medische begeleiding, naar Oostenrijk gereden. Een paar dagen nadat ze weer terug was, overleed ze."

Maar het kan ook kleiner hoor, lacht ze. ,,Sommige mensen willen nog een keer terug naar hun geboortedorp, of een visje eten in het centrum. Het is maar net hoeveel fut iemand nog heeft. Je hebt mensen die nog alles willen halen uit hun laatste levensfase, anderen gaan liggen en vinden het wel best. Het belangrijkste is dat ze zelf de regie in handen houden. Dat het gebeurt zoals zij dat willen."

In principe hebben mensen die worden opgenomen in het hospice een prognose van korter dan drie maanden. In het hospice gaat het daarom vaak over de voorbereiding op het sterven. ,,Dat heet niet voor niets een stervensproces", zegt De Weijer. ,,Sterven is voortdurend loslaten van dingen die je dierbaar zijn. Dat kan een proces zijn van weken, soms maanden."

Psychosociale zorg is het grootste onderdeel van het werk in het hospice. ,,We praten veel over grote levensvraagstukken." Door te praten over het sterven zelf en angsten te benoemen, kan de verpleging bijvoorbeeld veel onrust wegnemen. ,,Mensen zijn bang om te stikken bijvoorbeeld", vertelt de verpleegkundige. ,,Wij kunnen die angst vaak al wegnemen door medicatie binnen handbereik klaar te hebben liggen. Die wetenschap is voor veel mensen vaak al genoeg." Naast de stervende zelf, neemt de verpleging ook de familie mee in het hele proces. ,,Wij leggen steeds uit wat er in welke fase gebeurt. Dat vinden ze fijn. Maar als ze willen, mogen ze ook assisteren in de zorg."

ONTZORGEN Familie mag altijd op ieder moment van de dag binnenlopen. Het prettige voor hen is dat ze wel bij hun geliefde kunnen zijn, maar niet de verzorging hoeven doen. Erica Schuurman kan dit beamen. Haar moeder koos bewust voor verblijf bij Hospice Bennekom. Haar vader was al eerder overleden en haar moeder wilde niet alleen thuis sterven. ,,Wij konden als kinderen niet 24 uur per dag voor haar zorgen. Ze had uitgezaaide borstkanker en was als gevolg van vocht in de longen vaak benauwd."

Wat Schuurman zo fijn vond in het hospice was dat ze als kinderen volledig werden ontzorgd als ze dat wilden. Daardoor had ze alle ruimte om gewoon dochter te zijn voor haar moeder. ,,Ik kon op ieder moment van de dag even langskomen en lekker naast haar zitten en wat praten, zonder dat ik van alles moest doen. Toen mijn moeder op een bepaald moment aan de morfine moest, heb ik daarover even een fijn gesprek gehad met de begeleiding. Als familie werden we ook echt in de watten gelegd. Voor mijn moeder was de aandacht van alle medewerkers ook heerlijk. Ze was een echt gezelligheidsmens. Een praatje met deze en gene. Ze kwam nog allerlei bekenden tegen onder de vrijwilligers, van korfbal en van de tennisvereniging. Naast de goede medische zorg gaf haar verblijf in een hospice ons als kinderen ook de mogelijkheid om rustig afscheid te kunnen nemen. Uiteindelijk heeft haar verblijf bij Hospice Bennekom vijf weken geduurd. Ze overleed op 72-jarige leeftijd."

VRIJWILLIGERS Hospice Bennekom is onderdeel van Opella. Sinds vorig jaar heeft Opella ook in de Honskamp in Lunteren een hospiceplaats. Naast de negen verpleegkundigen die in het Bennekomse hospice werken, is het huis afhankelijk van de inzet van veel vrijwilligers. Bennekom heeft 28 zorgvrijwilligers. Deze helpen mee in de dagelijks verzorging, of doen activiteiten met de gasten. Daarnaast zijn er nog eens tien kookvrijwilligers die zorgen voor dagelijks verse maaltijden. De vrijwilligers krijgen eerst een intensieve training. Daarna worden ze goed in de gaten gehouden waar het gaat om psychische belasting en zijn er regelmatig gesprekken. Op dit moment is de vrijwillige bezetting in Bennekom eigenlijk te krap. Het hospice zoekt vooral nieuwe kookvrijwilligers. Ook zorgvrijwilligers zijn welkom.

De Weijer: ,,Het is zo bijzonder als je het laatste stukje van iemands leven mag meelopen. Dit is het meest dankbare vrijwilligerswerk dat je kunt bedenken. Werk met een lach en een traan." Aanmelden kan via vrijwilligers@opella.nl.