De uitzonderingspositie van kerken in coronatijd

EDE De afgelopen week is er heel veel gezegd over een kerk in Staphorst die zich netjes aan de coronaregels hield. Naast een stapel doodsbedreigingen ontstond er ook nog eens zoveel ophef dat de overheid binnen een dag met een nieuw dringend advies kwam. Toevallig ging het hier over Staphorst, maar het had net zo goed over een kerk in Ede kunnen gaan. Ook in Ede probeerden de meeste kerken er met inachtneming van alle coronaregels met ongeveer twintig procent van de bezoekers nog iets van te maken. Ik schrijf ‘probeerden’, omdat op dit moment ook in Ede de meeste kerken met pijn in het hart afschalen naar de dringend geadviseerde dertig bezoekers.

Harmen Quast

De ophef begon met een spannende krantenkop en werd flink gevoed door ‘de atheïstische cultuursector’, aldus Rosanne Hertzberger op Twitter. Veel mensen vielen vooral over de uitzonderingspositie van de kerk. Het mooi bijpassende gezegde: ‘gelijke monniken, gelijke kappen’ werd regelmatig van stal gehaald. En natuurlijk zat daar ook wel iets in. Consistentie in beleid, rechtvaardigheid en duidelijkheid zijn zeer welkom. Als het niet klopt of niet eerlijk is, zal er geen draagvlak ontstaan. 

Als in een vliegtuig en een klaslokaal mensen dicht naast elkaar mogen zitten, waarom dan niet op een verjaardag? Tijdens de vorige golf had Rutte dit al beantwoord. Alles sluiten was geen optie, niets sluiten ook niet, dus werd er – soms zelfs wat arbitrair – maar wat gedaan om te zorgen voor minder contactmomenten. Op zichzelf dan wel weer best logisch, maar ook lastig als een maatregel jou wel, maar je buurman niet raakt.

REDELIJK CONSISTENT Gelukkig was het beleid van de overheid op dit punt wel redelijk consistent. Grondwettelijk beschermde samenkomsten (demonstraties, levensbeschouwelijke bijeenkomsten en vergaderingen van het openbaar bestuur) werden uitgezonderd van de maximale groepsgrootte zolang de afstandsregels dit toelieten. Ditzelfde gold voor noodzakelijke werkzaamheden, locaties met doorstroom en voor bezoekers van een uitvaart. 

Ondanks dat er nu logica achter de regels zat en de kerk in Staphorst zich netjes aan die regels hield, kreeg deze kerk de wind van voren. De overheid moest die religekkies, godsdienstwaanzinnigen en christenhonden nul ruimte geven was de tendens. En in een bijzonder geval van ‘u vraagt, wij draaien’ werd onmiddellijk en puur op basis van de beeldvorming aan deze vraag voldaan.

PIJNLIJK Als betrokken kerklid was het pijnlijk dit allemaal te volgen. Het kerkelijk leven heeft enorm te lijden onder Covid-19, het samenkomen met een kleine groep op de zondagen – hoe beperkt dit ook was – was voor velen een lichtpuntje in deze donkere tijden. Daar is nu een grote streep doorgezet. Pijnlijk.

Maar niet alleen dit gevolg is pijnlijk. Pijnlijker vond ik het om te zien dat het beeld dat mensen buiten de kerk van gelovigen hebben zo ver af staat van wat er in de kerken gebeurt. Terwijl gelovigen overal zorgvuldig omgaan met de maatregelen en beperkt veilig samengekomen, is het beeld dat kerkmensen zich beter voelen dan de rest en moedwillig levens in gevaar brengen, omdat ze schijt hebben aan overheid en samenleving.

UITZONDEREN Dit laatste is extra zuur, omdat ik wel geloof in de uitzonderingspositie van de kerk. Niet dat kerkmensen anders zijn dan mensen buiten de kerk. Helemaal niet zelfs, we zijn allemaal mensen met onze nukken, grillen, kwaliteiten maar ook onze beperkingen. Wat anders is dat in de kerk het Goede Nieuws te horen is. Het gaat er over God die vergeeft, over God die ons uitdaagt om Hem en onze naasten lief te hebben en die ons daarbij wil helpen. Dat is uitzonderlijk mooi. Ook daarom geloof ik dat de kerk zichzelf moet uitzonderen en zich altijd bovengemiddeld moet inspannen lief te hebben.

BEGRIP OVER EN WEER Gelukkig doet de kerk haar best. Ik geloof dat God de rest zal doen. Dat in deze moeilijke tijden van Covid-19 en polarisatie dit nu niet zo zichtbaar lijkt, doet wat mij betreft alleen maar een extra appèl op de kerk. Durf te getuigen, durf de minste te zijn, durf de andere wang toe te keren, durf te geven, durf te dienen, durf te zorgen, durf te luisteren. 

Ondertussen hoop ik ook dat mensen buiten de kerk niet meteen (ver)oordelen en proberen te begrijpen waarom de kerk voor zovelen van zo’n grote betekenis is. Een beetje (extra) begrip over en weer kan in deze tijd geen kwaad.

Harmen Quast is columnist van EdeDorp.nl, een platform voor kritische bewoners die graag hun mening delen. Ede Stad.nl plaatst geregeld columns van EdeDorp.nl om het lokale debat te stimuleren. Reageren? Mail naar ede.stad@bdu.nl.