Vijf jaar Participatiewet in Ede: Ruimte voor verbetering

EDE De eindevaluatie van het Sociaal en Cultureel Planbureau (SCP) over de vijf jaar geleden in werking getreden Participatiewet loog er niet om: de doelstellingen blijken niet te zijn gehaald. Er is kortom nog veel werk aan de winkel. In Ede heeft het college laten onderzoeken hoe het lokaal gelopen is. De conclusie is dat ,,het beleid van de gemeente Ede vanaf de invoering van de Participatiewet positief heeft uitgewerkt en uitwerkt voor haar inwoners.” Maar er is ook ruimte voor verbetering.

Gerard van Wijk

,,In het huidige bestand bevinden zich inwoners die op termijn de arbeidsmarkt kunnen bereiken, maar vanwege meervoudige problematiek meer tijd en begeleiding nodig hebben. Een integrale, goed afgestemde aanpak op verschillende levensgebieden, biedt voor deze inwoners op termijn uitkomst. Dit vergt een lange adem van zowel zorg- en welzijnsorganisaties, als de gemeentelijke inkomensondersteuning en schulddienstverlening, in samenhang met de inbreng van Werkkracht. Hierbij zijn nog menig procesmatige en financiële barrières te slechten”, aldus het college.

De Participatiewet heeft als doel om meer mensen te laten deelnemen aan het arbeidsproces en hen minder afhankelijk te maken van een uitkering. Ook is het de bedoeling dat de wet duidelijkheid en uniformiteit biedt in het begeleiden voor arbeidsbeperkten naar werk. Deze doelstellingen zijn dus volgens het SCP niet behaald en er zijn grote verschillen tussen gemeenten in de uitvoering. ,,Gemeenten zijn uit kostenoverwegingen geneigd vooral te focussen op de groepen met de meeste kans op een baan en uitstroom uit de uitkering.”

Zoveel mogelijk mensen aan het arbeidsproces laten meedoen, dat is een mooi uitgangspunt. Maar voor sommigen is dat niet vanzelfsprekend. Zo kan een arbeidsbeperking het moeilijk maken aan werk te komen. Zij hebben ondersteuning nodig en de overheid draagt de verantwoordelijkheid mensen op weg te helpen. Daar komt nog bij dat als de arbeidsmarkt wordt bereikt er waarborgen nodig zijn om terugval te voorkomen. ,,Een duurzame arbeidsverhouding in een flexibele arbeidsmarkt is voor deze doelgroepen een punt van zorg.” De coronacrisis heeft ook nog een duit in de zak gedaan. ,,Het Rijk heeft aangegeven dat het budget voor 'perspectief op werk' ruim mag worden ingezet om de negatieve consequenties van de coronacrisis voor inwoners met een afstand tot de arbeidsmarkt zo veel mogelijk te dempen. Welke effecten de coronacrisis op de lange termijn zal hebben op de ondersteuning op grond van de Participatiewet is op dit moment nog niet te voorspellen.”

Uit het gemeentelijk onderzoek blijkt dat meer jonggehandicapten een baan hebben. ,,De arbeidsmarktpositie van deze doelgroep is verbeterd.” De financiële positie van de werkende ten opzichte van de uitkering op grond van de Wajong is niet verbeterd. ,,Hoogte van de salarissen en de toename van parttime arbeidscontracten zijn hier debet aan.” Het SCP stelt vast dat gemeenten terughoudend zijn met het inzetten van (dure) instrumenten loonkostensubsidie en beschut werk. Deze conclusie gaat volgens het college voor Ede niet op. ,,Er wordt hard gewerkt aan het werkfit maken van de inwoner. Als een inwoner werkfit is en met aanpassingen en ondersteuning voor de werkgever, waaronder loonkostensubsidie, dan wordt de inwoner bemiddeld.”

Ede is een gemeente met een hoge arbeidsparticipatie, aldus het college. ,,Vanaf 2017 is het uitkeringsbestand aan het dalen met in 2018 en 2019 een daling van steeds rond vijf procent. Dit is een indicatie dat de inspanning om de arbeidsmarktpositie van klassieke bijstandsontvangers te verbeteren vruchten afwerpt.” Meer dan de helft van het bestand is niet direct bemiddelbaar, maar in Ede worden ,,voor een aanmerkelijk deel kansen gezien vanuit de mogelijkheden die de inwoners wel hebben.” Er is de overtuiging dat een groot deel, weliswaar met een langdurige inspanning, werkfit kan worden.