Afbeelding
Archief BDU Media

Wonen achter de historische fabrieksmuur van Enka Ede

1 april 2020 om 18:00 Wonen

EDE Behalve de Muur van Mussert in Lunteren kent de gemeente Ede nog een historisch belangrijke muur. Dat is de gevel ofwel fabrieksmuur van de voormalige Enkafabriek. De zogeheten carrémuur is één van de acht overgebleven historische onderdelen. Daarachter worden nu 41 herenhuizen gebouwd. Omdat de muur vanuit historisch oogpunt belangrijk is wordt een beeldkwaliteitsplan gemaakt.

Gerard van Wijk

Wat de achterliggende geschiedenis betreft zijn de twee muren onvergelijkbaar. Voor beiden geldt dat ze blijven staan. De gemeente heeft een cultuurhistorische analyse laten maken, waarbij gebruik is gemaakt van historisch kaartmateriaal, relevante onderzoeken en publicaties en andere bronnen.

Over twee jaar is het 100 jaar geleden dat de Enkafabriek in Ede in gebruik werd genomen. Het zou op een bepaald moment de grootste fabriek van het land worden, een internationaal opererende speler, waar in 1929 liefst 5.200 mensen hun brood verdienden.

September 2002 stopte de productie. In 1911 werd op initiatief van scheikundeleraar J.C. Hartogs in Arnhem de eerste kunstzijdefabriek opgericht. ,,Hij introduceerde een nieuw procedé, waarbij uit de chemische reactie tussen gezwavelde cellulose en loog een viscose stroop ontstond, die verhardde wanneer ze door een zuurbad werd geleid en een draad gesponnen kon worden met vergelijkbare eigenschappen als zijde."

Het werd een succes en er werden nieuwe fabrieken gebouwd in Breda en Nijmegen. Januari 1922 startte de NV Nederlandse Kunstzijdefabriek in Ede ,,in de volksmond kortweg Enka genoemd." De vroegste bebouwing bestond uit een carré van vier gesloten en naar binnen gekeerde vleugels rondom een open binnenplaats.

Vastgesteld wordt dat de ,,historische situatie in dit gebied nog redelijk gaaf is en er is sprake van waarde op regionaal niveau." De overeenkomst die de gemeente heeft gesloten met de Rijksdienst voor de Monumentenzorg en Grondbank Bennekomseweg Ede voorziet in een aanpak ,,die herbestemming van monumentale fabrieksonderdelen koppelt aan een gebiedstransformatie waarvoor de cultuurhistorische basiskarakteristieken van het fabriekscomplex mede richtinggevend zijn." Eenvoudiger geformuleerd: heb respect bij de nieuwbouw in dit gebied voor wat hier ooit stond en ga daar zorgvuldig mee om.

De herontwikkeling van het Enkaterrein is een particulier initiatief. De gronden zijn in eigendom van Grondbank Bennekomseweg Ede. De carrévorm dient stedenbouwkundig herkenbaar te blijven. Dat houdt in dat het carré voor wat betreft gevels en hoektorens in onder meer verschijningsvorm en volume stedenbouwkundig zal worden hersteld. Overigens kent de planvorming zelf ook een historisch lange weg.

Na een ,,moeizaam proces" kwam de ontwikkelaar in 2013 met een finaal voorstel voor een beeldkwaliteitsplan. Het was moeizaam omdat zowel recht moet worden gedaan aan het historische karakter van de locatie, met zijn referenties naar de voormalige fabriek, als aan de meer marktconforme wensen van de ontwikkelaar. ,,Toekomstige bewoners wonen nadrukkelijk achter een nieuwe fabrieksmuur, maar wel in een woning die herkenbaar is."

De gemeenteraad wordt nu gevraagd het beeldkwaliteitsplan noordgevel muurwoningen vast te stellen.

Mail de redactie
Meld een correctie

Deel dit artikel via:
advertentie
advertentie