'Ede in Europa' op Monumentendag

EDE Het thema tijdens de Open Monumenten Dag Ede, die op zaterdag 8 september 2018 wordt gehouden, is 'in Europa'. In Ede lijkt Europa soms ver weg. Ede is niet kosmopolitisch en houdt zich meestal afzijdig van internationale ontwikkelingen. Toch zijn de gevolgen van internationale ontwikkelingen terug te zien in archeologisch vondsten, (spoor)wegen, monumenten en oude bouwwerken.

Jan de Boer

Het was volgens Wim Bruijnes en The Boessenkool van de vereniging Oud Ede lastig om een programma voor de Open Monumenten Dag te bedenken. ,,Alleen als je erover nadenkt dan blijken er toch wel aardig wat relaties te zijn. Als je naar de logistiek kijkt, kun je al beginnen in de tijd van de Romeinen. Zij staken bij Wageningen de rivier over en kwamen via Ede en zo de Veluwe op als je kijkt naar de hessenwegen als transport. Transport is een ingang, daarom hebben we gekozen voor de ontsluiting van de spoorlijn. Dat is voor Ede belangrijk, ging naar Arnhem maar ook naar Duitsland. Door de spoorlijn zijn de militairen en de Enka naar Ede gekomen. De logistiek heeft in Ede best z'n impact gehad."

ENKA Ook oudheidkundige voorwerpen, die in Ede kwamen bijvoorbeeld uit Duitsland. ,,Er zijn altijd verbindingen geweest. Daarnaast heb je de gebouwen en bouwstijlen. Het was best zoeken." Tijdens de dag is het kantinegebouw van de Enka van 10.00 tot 17.00 uur geopend. De oprichter van de Enka, J.C. Hartogs, had goede redenen om een fabriek in Ede te bouwen: goed grondwater, goedkope bouwgrond en het feit dat Ede aan de spoorlijn lag.

EXPOSITIE In het Enka-kantinegebouw is een kleine expositie over de Enka ingericht. En verder is er in het kader van 'Ede in Europa' een expositie over station Ede-Wageningen, vliegkamp Ede en vluchtoord Ede. De ligging van de spoorlijn Ede-Arnhem en station Ede-Wageningen is een gevolg van Europese invloeden. De spoorlijn is halverwege de negentiende eeuw gebouwd en zou eerst langs de Rijn langs Wageningen lopen. Uit strategische overwegingen werd ervoor gekozen om de spoorlijn verder van de Rijn af te leggen.

VLIEGKAMP EDE Vliegkamp Ede was van 1910 tot 1921 een vliegveld ten noorden van Ede. Luchtvaartpionier was de eerste Nederlander die hier in een in Frankrijk gekocht eenmotorig vliegtuig Blériot XI boven Nederland grondgebied vloog. Een model van het vliegtuig, schaal 1:6, i tijdens de expositie te bewonderen. Tijdens de Eerste Wereldoorlog werden er in Nederland op verschillende plaatsen vluchtelingoorden voor zowel burger als militairen opgericht. Ede had van 1915 tot 1917 een vluchtoord voor burgers op de Eder Heide.

MOLENS De Oude Kerk, het oudste gebouw van Ede, opent tijdens de Open Monumentendag van 10.00 tot 15.00 uur de deuren. Ook kunnen de Keetmolen, Concordiamolen de Doesburgermolen bekeken worden. In de Doesburgerbuurt is er rondom de Doesburgermolen een oogstfeest.

Een dag voorafgaand aan de Open Monumentendag krijgen 250 Edese kinderen de kans om in de Enka-kantine of Sint Hubertus Jachthuis alvast aan de manifestatie te ruiken.