'Jan Kruis is een crea-duizendpoot'

LUNTEREN Bewonderaars van Jan Kruis kunnen sinds zaterdag 29 juni met eigen ogen aanschouwen dat de tekenaar nog veel meer kon dan de bekende strip 'Jan Jans en de kinderen'. Museum Lunteren laat een overzichtsexpositie zien die duurt tot 1 oktober.

Kruis was een creatieve alleskunner die met de gevierde Libelle-strip vijftig jaar landelijke bekendheid genoot. De tentoonstelling geeft een totaalbeeld van het leven en werk van de kunstenaar, die ook een begenadigd portretschilder was. Bij deze expositie krijgen kinderen kans om zelf een stripverhaal te maken.

JAN, JANS Met 'Jan Jans en de kinderen' schiep Kruis een strip met autobiografische elementen over het doodnormale gezin Tromp, hun rode kater en hun teckel Lotje. Spectaculair kon je de sfeer in het veilige gezinnetje niet noemen, want echt nare dingen gebeurden er niet. Kruis maakte strips die je probleemloos elk kind kon laten lezen. Het zou het levenswerk worden van een man met een fijn afgestelde antenne voor wat het publiek belangrijk en interessant vond. Humor was een vanzelfsprekende component.

De ideeën voor zijn strips haalde Jan Kruis grotendeels uit zijn directe omgeving. De dochters Catootje en Karlijn stonden model voor zijn eigen kinderen Andrea en Leontine, en opa herinnerde bijna in alles aan zijn eigen vader. En de rode kater dan, en die MG? Voordat hij er ook maar even over had nagedacht, stonden kater en autootje al op papier. Opmerkelijk is dat terwijl de figuren in de strip de zelfde leeftijd aanhielden, het tijdsbeeld wel degelijk veranderde. Zo introduceerde Jan Kruis zelfs een ongehuwde moeder! Hij gaf de emancipatie van de vrouw graag een zetje in de goede richting.

GEESTESKIND De eerste strip over Jan, Jans en de kinderen verscheen op 12 december 1970 in het tijdschrift Libelle. Kruis tekende zijn wekelijkse geesteskind bijna dertig jaar zelf. In 1999 ging hij met pensioen en droeg hij zijn werk over aan een groep tekenaars die onder de naam Studio Jan Kruis het creatieve stokje overnam.

Kruis, die twee jaar geleden overleed, was niet alleen een geweldige tekenaar, hij was ook een zeer begenadigd portretschilder. Hij maakte fantastische portretten van bekende Nederlanders als Simon Carmiggelt, Peter van Straaten, Mies Bouwman, Willem Duys, koningin Juliana, majoor Bosshardt en Marten Toonder. De originelen zullen in Lunteren te zien zijn. ,,We krijgen zestien echte strips die Kruis in zwart-wit tekende. Want zijn vrouw kleurde ze altijd in", licht Pia Verduijn toe. Zij nam het initiatief tot de expositie, zelf een groot liefhebber van het werk van de kunstenaar. Ze kwam op het idee toen ze hoorde dat de dochter van Jan Kruis zo graag een museum zag over haar vader, wat intussen in Orvelte is geopend.

Mede-organisator Johan de Lange wijst op een dik boekwerk over Woutertje Pieterse, dat in zijn ogen het pronkstuk is van de tentoonstelling. ,,Het is bijna een stripbijbel en gaat over een Amsterdamse jongetje. Die prachtige illustraties maakte Kruis naar aanleiding van een boek van de bekende schrijver Multatuli."