'Ik heb mijn hart verloren'

EDE 'Ongekende wegen' is de titel van het boek dat Herman Gerritsen (68) uit Ede schreef over 50 jaar contacten van de Proosdijkerk (NGK) met partnergemeenten in Oekraïne, Hongarije en Roemenië.

Freek Wolff

,,Je leert elkaar kennen, hoe je met het geloof omgaat en in het leven staat", zegt de schrijver van het boek. Zelf was hij zijn werkzame leven ambtenaar bij de gemeente Ede van 1981 tot 2012. Vanaf 1994 komt Gerritsen al in het Roemeens dorp Valureni (Székelykakasd in het Hongaars), zodat hij er ruim twintig keer een bezoek bracht. ,,Je komt in een zeer agrarisch en ouderwets dorp terecht."

SPEURWERK Voorheen vond de steun plaats in het Hongaarse dorpje Csányoszró. Met een kasboek en verhalen kwam Gerritsen tot een globaal beeld van de geschiedenis. Want dit wilde hij graag eens optekenen voor het archief van de eigen Oost-Europa Commissie. De correspondentie van wijlen Johan ter Velde met inwoners gaf helemaal een uitstekend beeld van wat er allemaal had plaatsgevonden. Na wat speurwerk kwam de Edenaar in contact met de predikant van dit dorp. Gerritsen begon te schrijven en na drie jaar had hij een relatief lijvig boekwerk.

TRABANTJE Het handelt ook over de contacten met de plaatsen Csabdy en Csayonosro. ,,Je leest hoe het leven er destijds uitzag. Predikant Tóth was een duizendpoot. Hij was dominee en ging met zijn Trabantje vijf keer op een zondag preken in de omgeving. Bovendien gaf hij les in drie talen en was hij bouwopzichter van de kerk. Het verhaal gaat dat er een afgeschreven bandrecorder uit ons land in de toren werd ingemetseld, als een soort geste naar Ede."

STICKER Op advies werd de aandacht en steun verlegd naar het Roemeense dorp Valureni. Het was echter bloedlink om hier contacten op te bouwen. Via contacten met de Hongaarse ds. Bán, die gevlucht was naar Zwitserland, lukte dit toch. Pasen 1986 zetten Beatrijs en Gerard van Winsum de eerste schreden in de richting van dit dorp, hoewel dit niet zonder slag of stoot ging. Het waren immers de laatste jaren van het dictatoriale bewind van president Ceaucescu. Een sticker op de auto van 'Er is hoop' leek bij de grens roet in het eten te gooien, maar alles kwam toch nog net goed.

UITWISSELINGEN ,,Ik ben mijn hart verloren aan deze mensen en de schoonheid van het landschap", zegt Gerritsen. De Edese kerkcommissie steunde financieel, leverde kleding en levensmiddelen, waarna er projecten werden geïnitieerd, zoals de bouw van een gemeenschapshuis, een huisartsenpost, renovatie van de kerk, de bouw van een nieuwe pastorie, een bakkerij en landbouwprojecten. ,,De binding aan de eigen grond is zeer groot, want Ceaucescu had die met grof geweld onteigend. Daar hielden inwoners grote trauma's aan over." Er vinden uitwisselingen plaatst tussen jongeren, waardevol om van elkaars cultuur te leren, volgens de Edenaar.

De corruptie in het land is helaas nog steeds hardnekkig, weet hij. ,,Toch is er vooruitgang, dertig jaar na de revolutie. Dat zie je aan de bedrijvigheid, het opknappen van de huizen en de betere wegen."

Boek bestellen boek? Mail naar ongekendewegen@gmail.com.