Indrukwekkende herdenking bombardement Ede-Zuid

EDE Precies op het moment dat de herdenking van het bombardement op Ede-Zuid zou gaan beginnen, kwamen enkele historische vliegtuigen over. Symbolischer kon het bijna niet.

Sander van Snippenberg

,,Het was mooi om te zien, die ronkende vliegtuigen. Jullie zwaaiden ernaar’’, zei burgemeester Rene Verhulst in zijn toespraak tegen de aanwezige schoolkinderen. ,,Dat gebeurde 75 jaar geleden ook. Ook toen het geronk van de vliegtuigen, dat hoorden de mensen toen ook. Alleen vielen toen de bommen.’’

,,Het was voor de inwoners van Ede het begin van Operatie Market Garden. Niet de parachutisten, maar de bommen’’, zegt Arjan Ros van het Platform Militaire Historie Ede. Er kwamen 69 mensen om het leven, het was de grootste ramp die de gemeente Ede ooit getroffen heeft. Tien jaar geleden werd er op initiatief van burgers een monument onthuld aan de Parkweg, op de hoek met de Johannes Bosboomlaan. 

SCHOLEN Bij de herdenking waren, zoals elk jaar, kinderen van drie scholen uit Ede-Zuid aanwezig. De Koepelschool, de Oranje Nassauschool en de Zuiderpoort. En dat is niet voor niets. Deze scholen, of de voorlopers ervan, vervulden een belangrijke rol op die 17e september 1944. De mensen die bij het bombardement om het leven kwamen werden naar de school aan de Kerkweg (nu Zuiderpoort) gebracht; de gewonden werden behandeld in de school aan de Anton Mauvestraat (nu ONS) en de mensen die door de bommen dakloos waren geworden werden naar de Koepelschool gebracht. 

De zorg voor het monument, die rouleert tussen de drie scholen, werd vandaag overgedragen van de Zuiderpoort aan de Oranje Nassauschool. Ook legden scholieren bloemen bij het monument en droegen leerlingen gedichten voor.

VRESELIJK HUILEN Daarvoor al waren de gebeurtenissen uitgebreid belicht in de eerdere toespraken. Indrukwekkend was het verhaal van mevrouw Onink-van Manen. Zij was 6 jaar oud toen haar vader bij de Enka-fabriek dodelijk werd getroffen. ,,We woonden in Rhenen. Mijn vader werkte bij de Enka in ploegendienst. Hij was die ochtend op de fiets gestapt. Mijn moeder had nog gezegd: ‘Ga nou niet, het is veel te gevaarlijk.’ Maar mijn vader ging toch, zelfs een snelle lekke band kon hem niet tegenhouden. Later kwam een vriend van mijn vader bij ons thuis, ik herinner het me nog goed. Mijn moeder zei: ‘Zeg het maar Wim, hij is dood he?’ ‘Ja’, zei Wim. Mijn moeder moest vreselijk huilen.’’

VETERAAN Bijzonder was ook de aanwezigheid van oorlogsveteraan Sam Kendrick. Hij sprong bij de Operatie Market Garden boven de Ginkelse Heide uit een vliegtuig. Hij was lid van het British Parachute Regiment. Ros: ,,Sam Kendrick was toen 18 jaar, waarschijnlijk de jongste soldaat die toen als parachutist naar beneden sprong. Het is nu de elfde keer dat we deze herdenking in Ede-Zuid houden en het is de eerste keer dat er een veteraan bij aanwezig is. Niet zo gek, want het is eigenlijk een burgerherdenking, maar het was zijn eigen keuze om hier bij te zijn.’’

Veteraan Kendrick legde ook een krans bij het monument, net als burgemeester Verhulst.