Wat wij leerden van het rapport 'Zicht op Foodvalley'

EDE Terwijl Bureau Spotlight zich verdiept in de Foodvalley, presenteren de Rekenkamercommissies van Ede, Wageningen, Veenendaal en Rhenen op 25 september het rapport ‘Zicht op Foodvalley’. Een belangrijk rapport om eens door te lezen, want het biedt een interessant kijkje in de keuken van de Foodvalley. 

Lars Regeer en Mirjam Wolff

Het rapport telt bijna negentig pagina's en staat vol met jargon. Hiaten, lacunes, verwijzingen en begrotingen. Het is maar een kleine greep woorden uit het onderzoek van de rekenkamercommissie naar de regio Foodvalley. Deze regio bestaat naast de vier genoemde gemeenten uit Barneveld, Renswoude, Scherpenzeel en Nijkerk.

Eerder publiceerden we al een artikel over wie er nu eigenlijk aan het roer staan bij de regio Foodvalley, maar dit onderzoeksrapport laat zien waar de struikelblokken in de samenwerking zitten en geeft de gemeenten handvatten om hiermee om te gaan. Tegelijk biedt het jou, als inwoner van regio Foodvalley, een mogelijkheid om in te zien waar de gemeenten mee bezig zijn en of ze ook daadwerkelijk stappen tot verbetering nemen. 

We hebben het hele rapport uitgepluisd en hebben hieronder een aantal zaken op een rijtje gezet. 

Waar de Rekenkamers over struikelen

Eén van deze onderwerpen is de formulering van doelstellingen. Deze zouden SMART (specifiek, meetbaar, acceptabel, realistisch en tijdgebonden) moeten zijn, maar dat is niet altijd het geval. Daardoor is het voor een aantal projecten (waaronder ruimtelijke ontwikkeling/ordening, economie en werkgelegenheid) moeilijk te zien wanneer de doelen zijn bereikt en of de deelnemende gemeenten tevreden zijn met het resultaat. 

Daarnaast zijn niet alle gemaakte kosten duidelijk in beeld gebracht. Zo zijn in de regiobegroting alleen de kosten van het regiokantoor te zien. De werkprogramma’s en projecten gaan namelijk via de deelnemende gemeenten zelf en dus ook via hun begrotingen. Dat is in principe wel te achterhalen, maar de financiële gegevens over de realisatie van de programma’s nauwelijks. Hierdoor is het haast onmogelijk om de effectiviteit van de financiële inzet van gemeenten in het samenwerkingsverband te controleren.

Ook draagt de manier waarop projecten (zoals het regionaal energieloket en de innovatiemonitor) worden begroot bij aan de onduidelijkheid over de financiële inzet van gemeenten. De uren die medewerkers in Foodvalley-projecten steken, worden namelijk niet begroot onder de noemer ‘Regio Foodvalley’. De feitelijke kosten vallen dus hoger uit dan in de begroting staat.

Onduidelijkheid over informatievoorziening

Een andere zaak is de voortgangsrapportage. Tot en met 2017 was dit namelijk een ‘gewoon’ document, maar inmiddels is dit een magazine met de naam ‘Groei!’. Uit interviews van de Rekenkamers blijkt dat het magazine weinig handvatten biedt waarop gemeenteraden kunnen aansturen. ',,'Groei! leest meer als een brochure voor externen." 

Daar komt bij dat de gegevens in de ‘Groei!’ van 2018 niet altijd volledig zijn. Zo is er het project WerkgeverServicepunt (WSP). De activiteiten die voor het WSP moeten worden gedaan, waren al waren afgerond. Toch gaat het project onder dezelfde naam verder, maar met nieuwe activiteiten. Dat staat alleen niet in de informatie over status en vooruitgang. 

Een ander punt gaat over de afstand tussen de raadsleden en de regio. Raadsleden vertellen dat zij een grote afstand ervaren. Hierdoor vinden zij het lastig om de kaderstellende en controlerende rol ten aanzien van de regio Foodvalley goed uit te voeren. Terwijl dat één van hun belangrijke taken is. 

Wat de gemeenten daarvan vinden

Burgemeester en wethouders van Ede, Wageningen, Veenendaal en Rhenen hebben een reactie gegeven op het rapport ‘Zicht op Foodvalley’. Hieronder per gemeente de reactie.

Ede onderschrijft de conclusies van het rapport, zoals de verbetering van de informatievoorziening, maar concludeert ook dat een groot deel van de punten van het rapport rechtstreeks verband houdt met de ontwikkelingen van de Regiodeal an Agrifood 2030. Hierin worden de aanbevelingen van de Rekenkamer volgens het Edese college namelijk al in verwerkt. 

Rhenen sluit zich aan bij de verbetering van de informatievoorziening. Verder benadrukt het Rhenense college dat doelen niet altijd SMART te formuleren zijn. 

Veenendaal vindt dat de informatievoorziening eigenlijk al flink wat aandacht krijgt, maar sluit het niet uit als aandachtspunt. Over de financiële onduidelijkheid meldt deze gemeente niet veel, behalve dat de geldstromen in de boekhouding van programma’s en projecten wel te vinden zijn. 

Wageningen schrijft dat de informatievoorziening aanzienlijk is verbeterd, bijvoorbeeld door ‘Groei!’. Het college betreurt het dat de raadsleden afstand ervaren tot wat er in de regio Foodvalley gaande is. Ze zeggen open te staan voor concrete suggesties tot verbetering. Verder benadrukt Wageningen de aandacht voor de financiële stromingen en de keuzes die gemaakt worden over de rol van het bestuur en de bezetting van het regiokantoor. 

Wil je het rapport 'Zicht op Foodvalley' zelf lezen? Klik dan hier. Heb jij vragen over het rapport, zijn er onduidelijkheden of wil je gewoon wat delen over het onderwerp? Stuur dan een mail naar bureau@bureauspotlight.nl. 

Lars Regeer en Mirjam Wolff hebben dit artikel geschreven voor Bureau Spotlight, een nieuwe onderzoeksredactie in de regio Foodvalley. Spotlight is een samenwerking van BDUmedia, Omroep Ede en de School voor Journalistiek in Ede. Mede mogelijk gemaakt door subsidie van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek. Beluister een podcast over Foodvalley en lees meer lokale onderzoeksverhalen op bureauspotlight.nl.