Bijzondere tentoonstelling in Edese 'schietbioscoop'

EDE Vrijheid is het thema van een bijzondere tentoonstelling van 25 Edese professionele kunstenaars in de Stingerbol, ook wel de 'schietbioscoop' genoemd. Kan het mooier?

Gerard van Wijk

De kunstenaars moeten uit hun comfortzone komen, zeggen Ine Boeijen, Trijn Romein en Dirk Schlebush. Hun werk komt namelijk te hangen en dat is eens wat anders dan tegen de muur of op de grond. Daarvoor is een ijzeren ringleiding in de nok van de Stingerbol aangebracht als de drie kunstenaars van het Platform Edese Kunstenaars (PEK) op deze druilerige maandagmiddag de expositieruimte komen inspecteren. Met de voorbereiding zijn ze zeker één jaar bezig geweest, op gezette tijden zijn er enige bijeenkomsten geweest om elkaars werk te bekijken, om zo tot een samenvattend geheel te komen met als thema 75 jaar vrijheid (1945-2020).

De Stingerbol is het overgebleven object op de inmiddels geheel ontmantelde voormalige Prins Mauritskazerne, een fier overeind gebleven fenomeen in een wat troosteloze omgeving, waar het World Food Center bedacht is. Met grote letters is dan ook op de Stingerbol de tekst 'Hoe voeden we 10 miljard mensen in 2050?' aangebracht. In 1993 werd de bol gebouwd en hij deed dienst tot 2008. Het was een product van de luchtdoelartillerieschool, een simulatieruimte waarin soldaten konden oefenen met het richten van de stinger, een raketwerper van de schouder. Op het gewelfde plafond werden zon, wolken, dag- en nachtsituaties en bewegende vliegtuigen geprojecteerd.

Door middel van onder meer lichtkunst zijn de werken van de kunstenaars vanaf vrijdagmiddag deze week in de verder uiteraard donkere bol zichtbaar gemaakt. Wethouder Hester Veltman (cultuur en monumenten) zorgt vrijdag om 16.00 uur voor de opening. Tot en met dinsdag 5 mei zijn de werken, en de bol, te bezichtigen in de weekenden, op zaterdag en zondag van 11.00 tot 17.00 uur. Dat zal voor veel inwoners van Ede spannend zijn. Zij hebben immers in de afgelopen bijna 30 jaar de Stingerbol nooit van binnen kunnen zien. Dat kan nu voor het eerst en bovendien wordt daarbij dan ook een expositie over de betekenis van vrijheid geserveerd.

IN ALLE OPZICHTEN BIJZONDER ’75 jaar vrijheid’ is een landelijk thema en in Ede staat voor de creatieve uitvoering ervan de unieke Stingerbol ter beschikking van de kunstenaars. ,,Het is ons eigen initiatief om er lokaal invulling aan te geven”, zeggen Boeijen, Romein en Schlebush. ,,Het is een bijzondere locatie. Twee jaar geleden hebben we met PEK op het Enka-terrein in de voormalige kantine ook een expositie gehad (Schaft 2018), dat is net als de Stingerbol erfgoed. Het is nu in allerlei opzichten bijzonder, een oud militair gebouw waar met een raketwerper werd geoefend. Bijzonder ook om op die plek een tentoonstelling te kunnen inrichten.”

Alle kunstwerken worden opgehangen. Dat kan ook weinig anders omdat er verder geen vlakke muren in de bol zijn. De binnenkant wordt deze week wel opgeruimd, maar voor het grootste deel gelaten zoals het is, authentiek zogezegd. Met wat graffiti, zoals de tekst 'streetrebels'.

,,Er zijn hier geen voorzieningen, geen licht, geen gas, geen water. Wie koffie wil drinken moet het van thuis meebrengen. Mensen moeten hier op ontdekking gaan, ze moeten geprikkeld worden. Sinds de sluiting twaalf jaar geleden is er niemand meer binnen geweest.”

GLAZEN KAS De gemeente is eigenaar van de bol en heeft toestemming verleend aan de kunstenaars. De bol moet op termijn deel gaan uitmaken van het World Food Center. Er kunnen tijdens de expositie vijftig bezoekers tegelijk naar binnen. Op de vlonder voor de ingang komt een glazen kas en dat is dan weer een fraaie tegenhanger van de donkere bolruimte. Er worden schoolklassen ontvangen, er zijn workshops en bedrijven kunnen er een meeting organiseren en rondleiding verzorgen. ,,Zeker voor kinderen is de bol spannend.”

Beeldhouwwerk, teken- en schilderkunst en vrij werk, het zal er allemaal hangen in de bol. Schlebush is architect en zorgt voor de lichtkunstwerken, het vrijheidslicht. Romein zoekt in haar tekeningen naar ,,het juiste evenwicht dat balanceert tussen intimiteit en afstand” en dat komt als symboliek goed tot haar recht in de Stingerbol. ,,Een herinnering, ik denk aan vroeger, onbezorgd in de branding.” Boeijen exposeert een ruimtelijk object, een 'zwevende tafel, het begint strak en de achterkant van de tafel waaiert uit, vrij de toekomst tegemoet.”

Er zijn ook contacten met Canadese kunstenaars. Er is hier een video te zien van hun werk en in Canada een video met het werk van de Edese kunstenaars. Kortom, komt dat zien.