‘Het duurt lang voordat Ede zelf weer de regie neemt’

EDE Het eerste deel van het raadsdebat over de programmabegroting 2021-2024 zit erop. De Edese fractievoorzitters gaven met hun algemene beschouwingen met name uiting aan de zorgen die er zijn vanwege het coronavirus. De gemeentelijke begroting ziet er trouwens helemaal niet slecht uit, met dank aan minder uitgegeven geld in de voorbije periode en de extra miljoenen van het Rijk. Een onverwacht lichtpuntje in deze bange dagen, volgens GroenLinks. Maar het duurt volgens de PvdA lang voordat Ede zelf weer de regie neemt en dat mag van Den Haag. We zijn op de goede weg, maar het kan beter, is de algemene teneur.

door Gerard van Wijk

,,Nu we langer worden geconfronteerd met vele maatregelen om de verspreiding van het coronavirus tegen te gaan, is het wenselijk dat de raad maandelijks bij de aanvang van de raadsvergadering mondeling door de voorzitter wordt geïnformeerd”, vindt Nico van der Poel (SGP). Hij acht het ook wenselijk om zorgvuldig om te gaan met de aanvraag voor vergunningen van evenementen. ,,De kermis in Ede had zomaar veel besmettingen met zich teweeg kunnen brengen. Wat kan wel en wat kan niet? Van welke bevoegdheden kan de burgemeester gebruik maken? Is er blijvend contact met alle wijken en buurten en hebben we voldoende in zicht waar de coronabesmettingen uitbreken?”

STABILITEIT Om financieel gezond te blijven zal er naar het inzicht van de SGP de komende jaren weinig investeringsruimte overblijven. De financiële risico’s nemen toe en de onzekerheid zal de komende tijd alleen maar toenemen. ,,We zullen dus blijvend rekening dienen te houden met minder inkomsten en meer uitgaven.” Van der Poel memoreert dat er zorgen zijn over de stabiliteit en continuïteit van het college, nu er al weer een vertrekkende wethouder is. ,,Het is onbegrijpelijk dat de fractie van GroenLinks, juist op dit moment, interne problemen zwaarder laat wegen dan het besturen van Ede.”

BEZINNING Cora Otter (ChristenUnie) vraagt of we echt alles van ons oude leven na het coronatijdperk terug willen. ,,De files, het intensieve vliegverkeer, de volle agenda’s. Of gebruiken we deze periode voor een stuk bezinning, hoe we de economie van het genoeg vorm kunnen geven, hoe we ons leven zo kunnen aanpassen dat we de aarde niet uitputten?” De programmabegroting maakt een solide indruk en geeft voor de toekomst een positief beeld. ,,Dit ondanks alle onzekerheden in verband met de gevolgen van het coronavirus. Wat ons betreft is dit een compliment waard aan het adres van het college en de ambtelijke organisatie.”

ZEKERHEID De ChristenUnie heeft wel vragen. Bijvoorbeeld dat ,,inwoners de professionele ondersteuning krijgen die nodig is”, terwijl tegelijkertijd de gemiddelde Wmo-indicatie lager wordt. Verder wordt al enige tijd ingezet op inclusie, dat de openbare ruimte, publieke gebouwen en dienstverlening voor iedereen toegankelijk is. ,,Wat is er meer nodig om dit daadwerkelijk te bereiken? Soms bekruipt ons het gevoel dat het vooral een papieren werkelijkheid is, waarin zeker stappen worden gezet, maar nog veel te weinig vaart zit.” Wat het sociaal domein betreft hebben inwoners van Ede ,,juist in deze rare, onzekere tijd, zekerheid nodig. Zekerheid van wonen, een sociaal leven en hulp wanneer dit nodig is, nu en in de toekomst. We zijn op de goede weg, maar het kan beter.”

ZORGEN Ede is volgens Bart Omlo (VVD) een gemeente die vooruit wil. ,,De kansen zijn er ook: mensen willen hier graag wonen, bedrijven willen zich graag vestigen en we hebben een prachtige mix van stad, dorp, natuur en landbouw.” Maar ook bij de VVD leven er zorgen. Wat woningbouw betreft ,,hebben we nog steeds een grote uitdaging.” En iedereen die door de Edese binnenstad loopt ziet dat de leegstand nog steeds heel groot is. ,,We hebben in de afgelopen jaren al veel tijd en geld in ons centrum gestoken, maar het lijkt tot nu toe maar mondjesmaat te helpen.” De vraag is of er genoeg flexibiliteit is als het aankomt op wijzigingen van bestemmingsplannen, benodigd voor de transformatie van winkels naar (stads)woningen.

ECONOMIE Op de hele begroting van ruim 400 miljoen wordt binnen het programma economie, arbeidsmarkt en mobiliteit maar 3,3 miljoen aan economische ontwikkeling besteed, met een dalende trend in de jaren daarna. De VVD vraagt het college of dat voldoende is met het oog op het blijven bouwen aan ook een sterke economische basis in Ede. ,,In het programma veiligheid valt op dat we op bijna alle onderdelen in 2019 slechter scoren dan in voorgaande jaren. En dan valt met name de (ervaren) overlast en hoeveelheid vernielingen/misdrijven tegen de openbare orde op.” De VVD vraagt hoe dit komt, of er een stevigere aanpak moet worden gehanteerd en hoe de negatieve trend kan worden omgedraaid.

EENZAAMHEID De coronacrisis hakt er volgens Anne-Jan Telgen (CDA) gigantisch in. ,,Onzekerheden en bittere tijden voor bijvoorbeeld onze horecaondernemers, reisbureaus, evenementen en groepsaccommodatie verhuurders. De zorg die al maanden zonder pauze op het toppen van haar kunnen presteert. Inwoners die voor het eerst ervaren wat eenzaamheid is. Kerken, sportverenigingen en winkels die telkens opnieuw moeten aanpassen, schipperen en toch vindingrijk blijven.” Het CDA wil weten of er plannen zijn om soepel om te gaan met creatieve aanvragen van ondernemers. Gedacht wordt aan een slagerij of horecazaak die met de kerstdagen een tent op de stoep wil plaatsen om de 1,5 meter wachtrij nog enig comfort te bieden.

HOOGBOUWVISIE ,,De algemene reserve blijft ongeveer op hetzelfde niveau, de risico’s nemen toe en de buffers nemen af. De solvabiliteit daalt daarbij onder de norm van 20 procent. Dat is nou niet bepaald goed te noemen.” Het CDA vindt dat Ede er trots op mag zijn dat de woonlasten van een meerpersoonshuishouden in Ede zo’n 12 procent onder het landelijk gemiddelde ligt. ,,Trots op het feit wat we allemaal kunnen doen met deze opbrengsten en dat we niet naar de knop van lastenverzwaring grijpen om de begroting sluitend te krijgen.” Ede heeft de ambitie om te verdichten en daarom wordt het tijd voor het ontwikkelen van een hoogbouwvisie. ,,Dat voorkomt losse discussie per postzegel in de toekomst.”

CULTUUR Stephan Neijenhuis (D66) vindt dat, nu er een financiële tegemoetkoming van het Rijk is, snel duidelijkheid moet komen over de steunpakketten. ,,Wordt er bij de steunverlening ook vooral gekeken wat er wél kan? Door niet alleen geld te storten, maar juist om initiatieven te ondersteunen die coronaproof maar onrendabel zijn?” De Edese cultuursector moet lange termijn perspectief worden gegeven. ,,Voor veel mensen is nu duidelijk hoe essentieel kunst en cultuur eigenlijk zijn. Wie is er de lockdown doorgekomen zonder muziek, boeken of tv-series?” 

SCHOLEN D66 wenst dat de gemeente betere afspraken maakt met de Hoge Veluwe over zaken die duidelijk ook het Edese belang aangaan. ,,Zouden we kunnen aandringen op een toegankelijk park voor omwonenden en een betere samenwerking met andere terreinbeheerders?” Beloofde investeringen in nieuwe schoolgebouwen worden uitgesteld. ,,Dat is voor ons onacceptabel. Juist in de coronacrisis hebben we gezien dat een goed schoolgebouw van groot belang is.” 

RECREATIEPLAS Gabriëlle Hazeleger (GemeenteBelangen) bepleit nogmaals een recreatieplas, ook te functioneren als wateropvangplaats. Zij vindt de programmabegroting niet compact, niet overzichtelijk en op vele punten ongrijpbaar. Maar zij is wel ,,blij met de begroting zoals deze voor ons ligt.” Het thema ‘sociale warmte moeten we omarmen’ is belangrijk en daarin moet blijvend geïnvesteerd worden. De partij gaat er van uit dat het actieplan wijk- en dorpscentra als onderdeel van de retailvisie blijft bestaan. ,,In deze voor vele ondernemers onzekere tijd, zou het fijn zijn als zij een tastbaar steuntje in de rug zouden krijgen. Om zo de aantrekkelijkheid van het eigen lokale centrum op peil en in the picture te houden.”

AIRBORNE GemeenteBelangen is blij met de investeringen die komende jaren worden gedaan in sportaccommodaties. ,,Goed ook dat er structureel 50.000 euro wordt toegevoegd aan het Airborne-budget. Corona heeft ons laten inzien dat wij het groter en breder moeten aanpakken dan alleen die ene dag op de hei.” Om als volgt af te sluiten: laten we in deze tijd van afstand naar elkaar omzien en elkaar niet uit het oog verliezen.

MEER EN BETER Ook Harry van Huijstee (PvdA) stelt vast dat we leven ,,in een rare tijd, veel onduidelijkheid, onzekerheid en tegenstrijdigheid.” De landelijke overheid laat al jaren meer over aan de gemeenten zelf. ,,Maar juist in deze tijd van corona duurt het lang voordat Ede zelf weer de regie neemt. Er wordt veel te weinig discussie gevoerd over maatregelen die wij in Ede kunnen nemen om gezond te blijven. We luisteren wel weer naar Den Haag of de veiligheidsregio, maar we kunnen meer en beter.”

WERKKRACHT De PvdA vindt het ‘heel raar’ dat er in de begroting een besparing voor Werkkracht in de planning staat. ,,Werkkracht gaat meer moeten doen en zou juist meer moeten krijgen. We willen werklozen straks zo snel mogelijk weer aan een baan helpen.” Het college heeft volgens de partij nog steeds te weinig ambitie als het om het aantal nieuw te bouwen woningen gaat. De wachtlijst moet worden weggewerkt en het levert werkgelegenheid op. 

WONINGMARKT Voor Democratische Kiezers Ede staan vier onderwerpen centraal, zegt Rasit Görgülü. De Kerkweg tunnel moet er komen en daarvoor komt een amendement. De slechte toegankelijkheid van de woningmarkt is de partij een doorn in het oog, evenals de lange wachtlijsten. Bijzondere aandacht moet uitgaan naar woningen voor jongeren en ouderen. Grenzen aan het volume van de groei is van belang, van kwantiteit naar kwaliteit. Verder aandacht voor de eenzaamheid door het coronavirus, de gevolgen voor jongeren. 

TOEKOMSTGERICHT Ellen Out (GroenLinks) stelt dat corona de samenleving min of meer tot stilstand heeft gebracht en er tegelijkertijd maatschappelijke opgaven zijn waarmee vaart gemaakt moet worden. ,,Klimaat, natuur, milieu staan onder hoge druk.” De begroting noemt zij een onverwacht lichtpuntje in deze bange dagen.  ,,Balans tussen basisinfrastructuur en nieuw toekomstgericht beleid. Dat was en is de uitdaging. Tegen alle verwachtingen in, is dit gelukt.” Waarom wordt niet juist nu in de cultuursector geïnvesteerd, is de vraag. GroenLinks vraagt verder wanneer en hoe de inwoners worden betrokken bij de verstedelijkingsstrategie, de omgevingsvisie en de inventarisatie en toekomstvisie buitengebied.

ZONNEVELDEN Ellen Wijnsouw van de gelijknamige fractie wijst op een experiment in Baden-Württemberg waarbij akkerbouw en een zonneveld zijn gecombineerd. De zonnepanelen werden vijf meter boven de grond geplaatst met grotere tussenruimte waardoor er genoeg licht kwam op de grond om gewassen te telen en met machines te werken. ,,De conclusie was dat beide activiteiten goed samengaan. Op deze manier ben ik een voorstander om deze agrarische velden dubbel te gebruiken en blijft de grond vruchtbaar wanneer de zonnevelden na 25 jaar weggehaald worden.” Het schrappen van de tunnel aan de Kerkweg vindt Wijnsouw onverstandig en zij heeft zorgen over de eenzaamheid onder zowel senioren als jongeren.

Bij de door de griffie aangeleverde algemene beschouwingen ontbraken die van Burgerbelangen en Ede Nu. Donderdag 12 november volgt het afsluitende deel over de begroting, met correcties die de fracties willen aanbrengen.