Memorial Airshow Ede (8): Elf minuten topsport boven de hei

8 september 2010 om 00:00 Achtergrond

EDE - Honderd jaar luchtvaart komt zaterdag 18 september op de Ginkelse Heide letterlijk overvliegen tijdens een groots opgezette luchtshow ter ere van Jan Hilgers. Hij maakte op 29 juli 1910 als eerste Nederlander een motorvlucht boven de kruising Zonneoordlaan/Hessenweg. In aanloop naar het evenement, waar tussen de 50.000 en 100.000 toeschouwers worden verwacht, brengt Nieuwsblad Ede Stad een serie artikelen over de Jan Hilgers Memorial Airshow Ede. Deze week deel 8: kapitein Roland Blankenspoor - Lunteraan van geboorte en opgegroeid in Ede - blikt vooruit naar de Memorial Airshow en vertelt over de kunstjes waartoe het paradepaardje van de Nederlandse luchtmacht in staat is: de Apache gevechtshelikopter. Hij zit erin - op 18 september.

Edenaar Roland Blankenspoor (37) is één van de slechts twee Nederlanders die een luchtshow mag geven met een Apache gevechtshelikopter. ,,Dit is elf minuten topsport.” Een interview.

door André van der Vlerk

Roland Blankenspoor – in het leger bijnaam Wally – volgde in 1990 een officiersopleiding op het Opleidingscentrum Officieren (OCO) in Breda en werd gelegerd in Schaarsbergen. Toen een jaar of vijf later een plekje vrijkwam in de luchtmacht, hoefde hij geen seconde na te denken. Kiezen was een fluitje van een cent: ,,Of je loopt met een rugzak van veertig tot zestig kilo te oefenen op de hei of je mag een kist van dertig miljoen euro vliegen, dat is niet zo moeilijk.”

Loopings

De 37-jarige Edenaar maakte vliegensvlug carrière. In 1997 volgde hij de opleiding tot luchtmachtvlieger, eind 1998 werd hij toegelaten tot een squadron. Op de ladder van rangen en standen schoot hij pijlsnel omhoog. Eerst nieuwe vlieger, toen co-piloot, later weer pilot in command, daarna stuurde hij een groep tot zes piloten aan en vervolgens zelfs hele formaties. Blankenspoor is nog inzetbaar als operationeel vlieger, maar vult zijn tijd grotendeels als commandant opleidingen op de luchtmachtbasis in Gilze Rijen. Een stuk of wat zaterdagen per jaar wijdt hij aan zijn hobby: demo’s met de Apache, in binnen- en buitenland. Een job die uitsluitend voor een enkeling is weggelegd: ,,Je moet je echt al jarenlang als vlieger hebben bewezen.”

De eerstvolgende demo is die van zaterdag over een week op de Ginkelse Heide bij Ede. De aandacht tussen de Apache en de mens is tijdens zo’n airshow nogal oneerlijk verdeeld. Wally is namelijk niet alleen: op één helikopter wordt een team van liefst acht man gezet, waarvan twee vliegers, twee coaches op de grond en vier technici. Op het programma staat een elf minuten lange dollemansrit van tot in de precisie uitgevoerde manoeuvres en loopings die in mentaal én fysiek opzicht het uiterste van vooral de twee mannen in de heli vergen. De coaches zorgen voor een exacte timing van de onderdelen van de show en zijn uitermate geconcentreerd op het verloop van de show. Martijn de Jong, één van de twee coaches in Ede: ,,Er kan een zwerm vogels dichtbij komen, dat weet je nooit.”

Driemaal tijdens de show hangt de Apache op z’n rug in de lucht en vuurt zestien lichtkogels af. Meest opvallende onderdeel is de ‘vertical roll’, waarbij de heli vanaf ongeveer 500 meter hoogte met vier kilometer per minuut naar beneden duikelt, daarbij een complete draai van 360 graden maakt, om er vervolgens op honderd meter hoogte weer uit te vliegen.

Zo’n spectaculaire luchtshow vergelijken met het optreden van een stuntman, is op luchtmachtbasis Gilze Rijen, het thuishonk van de helikopters, als vloeken in de kerk. Blankenspoor: ,,Wij noemen dit kunstvliegen. Het is pertinent niet zo dat we op goed geluk in een looping vliegen en bij Gods gratie er weer uit komen. We houden zeer geconcentreerd controle over de Apache. TNO bijvoorbeeld heeft elke manoeuvre vooraf uit ten treuren na- en doorgerekend – daar zit ontzettend veel rekenwerk in. En vergeet niet hoeveel training aan zo’n demo vooraf gaat. De show is zelfs zó compact dat we in de helikopter echt geen vijf seconden stil zitten. Je moest eens weten wat voor geschreeuw het in de lucht is, we zijn echt elf minuten lang zeer intensief met elkaar bezig.”

Lastige muggen

Blankenspoor heeft diep ontzag voor de helikopter waarmee hij in Afghanistan langs diepe bergkloven schuurde en het Nederlandse grondleger diverse malen luchtsteun gaf. De Taliban, zegt hij, doen het in hun broek alleen al van de agressieve uitstraling van de Apache. De geavanceerde computerapparatuur van het toestel is onder meer in staat om met infrarood sensoren vijandelijke guerrilla’s honderden meters lager haarfijn op te sporen. ,,Zo kunnen we goed zien wat er op de grond gebeurt. Onze aanwezigheid in de lucht geeft de Nederlandse troepen al een veilig gevoel. Lopen zij in een hinderlaag, dan hebben ze de garantie dat we binnen een kwartier aanwezig zijn. De computersystemen zijn bovendien dubbel geïnstalleerd, dus worden we door hun vuur geraakt, dan neemt een ander systeem het over. Taliban noemen ons niet voor niets lastige muggen.”

De Apache geeft Blankenspoor persoonlijk de mogelijkheid om, zegt hij, de limiet op te zoeken. Zoals sommige wielrenners zich in hun element voelen bij zware windstoten en gure slagregens, kreeg de Edenaar in oorlogsgebied een kick van slecht weer in combinatie met pikdonkere omstandigheden. Bij demonstraties beseft hij keer op keer drommels goed dat hij het paradepaardje van de Nederlandse luchtmacht tot in de finesses beheerst. ,,Wij zijn het enige team in de wereld dat loopings maakt met een helikopter. En we zijn nooit met een kapotte kist teruggekomen.”

Dat is onder meer te danken aan een team van toegewijde technici. Neem Joey die alle technische opleidingen bij de luchtmacht voltooide, studies volgde in Amerika, van elk snoertje en boutje weet waarvoor het dient en de Apache na 250 vlieguren in de hangar stuk voor stuk uit elkaar haalt en weer in elkaar schroeft. Joey tuurt wat bescheiden voor zich uit als Blankenspoor over hem zegt: ,,Door zijn deskundigheid heb ik vertrouwen in die kist.”

Demonstraties zoals die op de Ginkelse Heide hebben een groot maatschappelijk nut, legt Blankenspoor daarnaast uit. In de eerste plaats moeten ze jonge Nederlandse knullen enthousiast maken voor een loopbaan bij de luchtmacht. Verder mag het publiek weten dat ook het leger doet aan maatschappelijk verantwoord ondernemen: de Apache is de eerste helikopter die vliegt op biobrandstof. Blankenspoor: ,,Behalve dat we reclame maken, motiveren de airshows ons eigen personeel.”

Kogelhulzen

De jongens van de Apache; ze zetten op achtjarige leeftijd al bouwpakketten in elkaar, gaven de schaalmodellen secuur een likje verf en wisten stuk voor stuk wat ze later wilden worden: vlieger bij de luchtmacht. Blankenspoor, geboren in Lunteren en lange tijd woonachtig geweest bij de Edese Bospoort: ,,Als klein jochie ging ik op de Ginkelse Heide al zoeken naar kogelhulzen.”

Overigens zijn er twee (kleine) voorbehouden in het programma van 18 september. Zoals: voor het afvuren van lichtkogels is nog de (papieren) toestemming van de brandweer vereist, die bij extreem droog weer een veto kan uitspreken. En ook: hoe zonniger het weer, hoe leuker de vliegkunsten. Blankenspoor: ,,Bij laaghangende bewolking zijn we genoodzaakt om een aangepast programma te vliegen.

Alles over de Jan Hilgers Memorial Airshow elders op deze site. Zoekwoord: Hilgers.

Mail de redactie
Meld een correctie

Deel dit artikel via:
advertentie
advertentie