Boek Joden roept emotie op
23 mei 2012 om 00:00 RegioDe eerste exemplaren werden in ontvangst genomen door burgemeester Cees van der Knaap en politiek commentator Max van Weezel, wiens vader ondergedoken was in Bennekom. Voorafgaand gaven auteurs Kees Heitink en Ad Nooij een presentatie, waarbij vooral werd ingezoomd op personen in het boek. Deze persoonlijk verhalen van Joden die in de Tweede Wereldoorlog naar Bennekom waren gevlucht, brachten veel emotie teweeg.
Het boek gaat over hoe Bennekom in de Tweede Wereldoorlog een Joods toevluchtsoord werd. In het najaar van 1940 vestigden zich in het dorp Duitse Joden die het nazi-regiem waren ontvlucht. In de loop van 1942 kwamen Nederlandse Joden naar Bennekom. Zij wensten geen gehoor te geven aan de oproep voor een zogenaamd ‘Pools werkkamp’. Uiteindelijk doken meer dan 140 Joden onder in het dorp.
Bennekommer Nooij belichtte twee Duitse families uit het boek, waarbij het met de ene goed afliep en bij de andere niet. Zo was er Dr. Ludwig Frankenthal die zich netjes meldde voor transport, wat hem fataal werd, tegenover de familie Durlacher, die geen vertrouwen had in de Duitse bezetter. ,,Evan Durlacher was bekwaam in het vervalsen van persoonsbewijzen. De Joodse familie woonde op de Edeseweg en namen zelfs Joodse onderduikers in huis. Met veel hulp en een flinke dosis geluk zijn ze de oorlog doorgekomen’’, vertelde Nooij met een brok in zijn keel, terwijl hij wees naar Evan in de zaal, die samen met nog zeven familieleden aanwezig was.
Graf
Heitink vertelde over het half-Joodse jongetje Gunther. Het Duitse kereltje werd door zijn moeder die weduwe was, naar Nederland gestuurd. Ze vreesde dat hij in Duitsland niet zou overleven. ,,Aangekomen in Bennekom werd Gunther opgenomen in een gezin met zes kinderen’’, vertelde de Bennekomse auteur, terwijl hij op de wand van de kerk een portret van het gezin met Gunther toont. ,,Op de foto staat helemaal rechts dochter Miep, die ook hier aanwezig is.’’ Heitink laat ook een foto zien van een graf. ,,Dit is het graf van Eva Kool. De enige Joodse overlevende uit Bennekom, die hier ook is begraven.’’ Het is de auteurs bovendien gelukt om voor het boek veel Bennekommers op te sporen die hulp gaven aan Joden. Aan de totstandkoming van het boek ging zes jaar onderzoek vooraf.
,,Kees Heitink en Ad Nooij hebben een klasse stuk afgeleverd en we kunnen ook lering trekken uit dat stuk geschiedenis. Ik ben onder de indruk van de gedegenheid en de bevlogenheid waarmee leden van deze vereniging dit werk doen. Het interesseert veel mensen en dat blijkt ook wel uit de hoge opkomst bij deze presentatie’’, was de reactie van de burgemeester. Ook hij voelde net als Ad Nooij door de persoonlijke verhalen van de Joden tranen in zijn ogen opwellen. Zoals dat van dokter Wim Kan, die veel Joden hielp onderduiken. ,,Ik vond het heel bijzonder om zijn foto te zien, omdat hij mijn moeder heeft geholpen bij de bevalling van mij.’’
Max van Weezel, politiek commentator van Vrij Nederland, vond het een grote eer op de presentatie van boek te mogen spreken. ,,Ik ben dankbaar dat Ad en Kees zo’n initiatief hebben genomen. Ik vond onlangs op video een 8-mm film terug uit de jaren zestig met beelden van boerderij de Grietjeshoeve in Bennekom waar mijn vader ondergedoken was. Het was fijn om die beelden terug te zien.’’ Van Weezel verwees in zijn toespraak naar de ophef die op dodenherdenking in Vorden ontstond. ,,Dat geeft wel aan dat het nog heel erg leeft.’’ Hij vervolgde: ,,Enkele jaren geleden nam ik een boek over gevluchte Joden naar de Zaanstreek in ontvangst, waarin mijn moeder voorkwam. Met dat boek en deze over Bennekom heb ik een stukje van mijn vader en moeder teruggekregen.’’
Professor ir. M.S. Elzas, voorzitter Stichting Joods Erfgoed Wageningen: ,,Ik heb het in één adem heb uitgelezen.’’ Hij sprak de hoop uit dat het boek een breed publiek zal bereiken.
u Meer informatie: www.oudbennekom.nl .
