‘Je ziet dat er dan iets van hen afvalt’
22 augustus 2012 om 00:00 AchtergrondEr is sprake van een flink probleem, beaamt docente Ineke Kraaij. ,,Laaggeletterde mensen hebben vaak erg veel moeite met het feit dat ze niet goed kunnen lezen of schrijven. Ze durven er niet voor uit te komen. Ze voelen zich dom en schamen zich voor hun onkunde. In de praktijk verzinnen ze nogal eens excuses om hun laaggeletterdheid te verhullen. Bijvoorbeeld als er een formulier moet worden ingevuld. Ze zeggen dan vlug dat ze het liever op hun gemak thuis invullen. Thuis doet iemand anders dat dan.’’
Samen met haar collega Anneke Catsburg verzorgt Ineke Kraaij cursussen ‘Lezen en schrijven’ voor laaggeletterden bij ROC A12. Het is niet zo gemakkelijk om potentiële deelnemers voor de lessen over de streep te trekken. ,,Voor veel mensen uit de doelgroep is de drempel om zich aan te melden erg hoog. Als je je aanmeldt, laat je aan anderen iets van jezelf zien waarvoor je je eigenlijk vreselijk schaamt’’, zegt Ineke. Die schaamte is volgens haar in feite niet nodig, want de laaggeletterdheid heeft gewoon een oorzaak. ,,Mogelijk groeide je op in een taalarme omgeving. Misschien was er sprake van veel schoolverzuim, of van dyslexie (woordblindheid, red.). Het kan ook zo zijn dat de vaardigheden zijn weggezakt omdat die niet onderhouden werden. En ook goed ingeburgerde mensen van buitenlandse afkomst kunnen behoefte hebben aan beter leren lezen en schrijven.’’
Al vinden veel laaggeletterden het moeilijk, toch zijn er die de stap hebben durven zetten om iets aan hun probleem te gaan doen. Ze hebben zich opgegeven voor de lessen ‘Lezen en Schrijven’. Ineke Kraaij: ,,Je ziet dan dat er iets van hen afvalt. Ze ontdekken dat ze niet de enigen zijn met hun probleem, en dat er meer mensen zijn die niet zo goed overweg kunnen met de post lezen, een kaartje schrijven of een mailtje sturen.’’ Een paar deelnemers hebben hun ervaringen met de cursus opgeschreven. Zo meldt Aart (65) enthousiast dat hij internet heeft genomen en daar nu van alles mee doet. Hij is ook van plan om te gaan internetbankieren. Jacob (48) laat weten dat het lezen hem nu veel beter afgaat en dat hij bijna zonder fouten sms’t. Hennie (45) en Marlies (51) zien als ze schrijven nu beter waar een fout zit en kunnen die dan ook verbeteren. Ewout (30) en Jan (63) merken dat ze nu beter de krant kunnen lezen.
Onder het motto ‘Je bent nooit te oud om te leren’ proberen Ineke en Anneke het aantal cursisten uit te breiden. Ze doen dat speciaal in de Week van de Alfabetisering, die begin september wordt gehouden, tegelijk met het Festival van het Leren, een ander evenement op het gebied van het volwassenenonderwijs. Lezen en schrijven zijn vaardigheden waar je in onze samenleving niet buiten kan, is de boodschap van de Week van de Alfabetisering. Wie moeite heeft met lezen en schrijven, is erdoor belemmerd om volwaardig deel te nemen aan veel van wat er in de maatschappij gebeurt. Ineke: ,,Bijna overal moet je kunnen lezen. Bij een pinautomaat, verkeersborden, reclame-uitingen, een brief die je onder ogen krijgt, een kaartjesautomaat, iets wat je in moet vullen en ga maar door. Je kunt moeilijk met een computer werken. Je laat een artikel dat je interesseert in een blad of een krant aan je voorbijgaan. Laaggeletterdheid is een grote handicap.’’
Voorheen laaggeletterde Lieneke knikt als ze hoort wat Ineke vertelt. Ze erkent dat ze eerder allerlei smoezen verzon, zoals dat ze haar bril was vergeten. Ze volgt de ROC-cursus en kan nu beter schrijven en lezen. Ze heeft ook meer zelfvertrouwen gekregen. Wouter vertelt dat hij vroeger altijd gespannen als hij iets moest lezen. Hij is nu rustiger geworden en durft ook hardop te lezen. Een andere cursist kijkt nu naar buitenlandse films met ondertiteling.
Sommige cursisten durfden niet te schrijven omdat ze veel fouten maakten. Zo zegt Rien: ,,Voor ik naar de les Nederlands toe ging had ik veel moeiten met woorden met dubbel ll, nn en pp, en met de tegenwoordige en verleden tijd. Als ik iets in een condoleanceregister moest schrijven, liet ik het over aan mijn wederhelft. Als er kerstkaarten moesten worden geschreven, probeerde ik me er onderuit te draaien. Afgelopen Kerst heb ik ze zelf geschreven en het invullen van formulieren doe ik nu ook zelf. Als ik nog eens iets fout schrijf, vind ik dat geen ramp. Door de lessen voel ik me zelfverzekerder en maak ik steeds minder fouten, hoop ik. Als iemand moeite heeft met lezen of schrijven zou ik zeggen: gewoon gaan! Ik schaamde me er ook voor, maar het is een stap die de moeite waard is. Ik schaam me er niet meer voor, ik zeg het gewoon tegen familie en vrienden dat ik die lessen volg. Ik krijg zelfs complimentjes dat ik dat doe. Onthoud dat je niet de enige bent. Er zitten mensen op de cursus van 21 tot 65 jaar.’’
