Oorlogsjournalist: ,,Je bent net een kameleon"

EDE - Een bijzondere avond vrijdag in bioscoop CineMec. Journalist Harald Doornbos is woensdagavond te gast in het tv-programma De Wereld Draait door en vrijdagavond komt hij zijn verhaal vertellen in de Edese bioscoop CineMec. Op basis van wat hij meemaakte in Sarajevo, is film The Hunting Party met Richard Gere gemaakt. The Hunting Party is gebaseerd op ervaringen van een artikel in de Esquire van Scott Anderson die samen met vier oorlogsverslaggevers, onder wie Doornbos, een bizar avontuur meemaakte in Bosnië. Vijf jaar na de oorlog gingen zij terug naar Sarajevo en tijdens een biertje kregen ze het ongelooflijke idee op zoek te gaan naar de meest gezochte oorlogsmisdadiger van het land. Dinsdag deed Doornbos al zijn verhaal aan Ede Stad.

Je bent in Ede geboren, hoe lang heb je in Ede gewoond?

,,Ik heb dertig minuten in Ede gewoond. Mijn moeder is in het ziekenhuis in Ede bevallen omdat ik een te groot hoofd had. Mijn ouders woonden in Barneveld. Het was wel grappig want de ambulance kreeg op weg naar Ede een ongeluk. Dat was stressen voor mijn ouders, die nog nooit kind hadden gehad. De ambulance reed ergens een sloot in. Gelukkig is het goed afgelopen. Ik moest naar het ziekenhuis in Ede, want ze hadden toen nog geen stroom in Barneveld. Ik heb niet lang in Barneveld gewoond, een paar jaar. Na een paar omzwervingen op de Veluwe zijn we toen in Ermelo terechtgekomen.”

Wanneer wist je dat je journalist wilde worden?

,,Eigenlijk toen ik jaar of 12 was en mijn eigen krant ging maken. Maar dat was geen succes ofzo. Toen bedacht ik dat het leuk zou zijn om journalist te worden. Ik heb toen de Christelijke Academie voor Journalistiek in Kampen gedaan en heb daarna in Amsterdam politicologie gestudeerd. Deze opleiding heb ik overigens niet afgemaakt. Het is wel leuk al die boeken te lezen en die theorieën, maar waarom erover lezen als ik er zelf naar toe kan rijden. Ik werd getrokken door grotere ontwikkelingen in deze wereld. Door bij oorlogen aanwezig te zijn, loop je door de toekomstige geschiedenisboeken heen. Dat geeft een wauwgevoel. Dat speelt een beetje mee.”

Ben je wel eens in gevaar geweest?

,,Tuurlijk ben ik wel echt in gevaar geweest tijdens een oorlog. Het zijn intense tijden. Alles gaat zo op het scherpst van de snede, zo onverwacht. Het ene moment zit je in een auto en opeens vliegen de kogels om je oren. Je springt uit de auto en rent een boerderij in, die vervolgens wordt aangevallen. En dat in 3,5 minuut. Zulke heftige indrukken doet een normaal mensen in twintig jaar op.

Oorlog is hartstikke link. Het klinkt misschien dom of duf, maar tot nu toe ben ik het dichtste bij dood geweest tijdens een auto-ongeluk in Kroatië. Natuurlijk moet je een beetje relativeren. Sommige journalisten lopen met een talisman om hun nek. Ik doe een beetje aan kansberekening. Hoe groot is je kans dat je doodgaat in oorlog, dat ga je dan berekenen. Dit jaar gaan in een oorlog bijvoorbeeld vijf tot acht journalisten dood, de kansen om de Staatsloterij te winnen zijn groter. Ik weet ook wel dat die gasten die door hun kop worden geschoten, ook van die privétheorietjes hadden, maar je moet toch wat tegen jezelf zeggen.

Journalisten zijn vaak de enigen die de andere kant op gaan, juist waar de pleuris is uitgebroken. Ik vraag me wel vaak af waarom ik dit eigenlijk doe, terwijl 99 procent van de mensen wegtrekt. Je moet gewoon niet al te stomme dingen doen. In oorlogsituaties heb je zelf geen enkele controle op de situatie. Je kan zelf niets meer doen. Je hebt een laptop of pen bij je, maar dat stelt in die situatie niet veel voor. Als je in de kladden wordt gegrepen door vier gasten met Kalashnikovs, dan kunnen ze alles met je doen. Je kunt overleven door een beetje mensenkennis te hebben. Het is ontzettend belangrijk op juiste momenten op de goede manier te reageren. Je bent net een kameleon.”

Slaap je nog wel?

,,Ik slaap wel uitstekend. Ik heb nooit angstdromen.”

Hoe gaat je familie om met je beroep?

,,Mijn familie vindt het nu wel ok. In de eerste jaren hebben ze zich wel enorme zorgen gemaakt. Het gaat nog steeds goed en dat scheelt wat. Als ik nu been of arm miste, dan zou het anders zijn.”

Wat is je het meest bijgebleven aan de Karadzic zoektocht?

,,Het was een klein beetje gevaarlijk. We waren bang dat ze ons zouden vermoorden. Toen wij in zijn dorp waren, dachten de mensen dat wij het CIA-hitteam waren. Ze zeiden, niemand durft hier te komen, alleen de CIA. Ze hadden gewoon te veel films gekeken. Het zijn juist journalisten die de linkere dingen uitvreten, in plaats van de CIA. W Het was trouwens wel lachen toen we echt door de CIA werden benaderd.”

Wie speelt jou in de film?

,,In de film is er niemand die mij speelt. De film is losjes gebaseerd op ons verhaald. Er zijn bijvoorbeeld maar drie journalisten in plaats van vier. Ik kan wel dingen herkennen, maar het is niet helemaal het echte verhaal. Het is een luchtige film geworden, met veel humor.”

Is humor een wapen voor je om met je werk om te gaan?

,,Ik zie overal waar ik rondloop Monty Python. Je krijgt een wapen op je hoofd bij de grens en ze zeggen dat ze iedereen door de kop schieten die uit een NAVOland komt. Ze vragen uit welk land je komt. Zachtjes zeg je Nederland. Vervolgens mag je doorlopen, omdat het volgens hun geen NAVOland is. Heel vaak is tegenover al dat geweld, het enige wat je hebt je glimlach.”

Hoe was je ontmoeting met Richard Gere?

,,Hij wilde ons ook even spreken, dus dat was wel een eer. Het is een aardige man, maar ik weet niet precies meer waar we het over hebben gehad. We hebben een uur koffie met hem gedronken. Het was wel leuk. Ik zit zelf ook in de film. Met twee zinnen! Dat is toch super, zeker voor een gast van de Veluwe. In de aftiteling is ook een foto van ons te zien.”

Ga je nu een carrièremove maken?

Nee, ik blijf gewoon journalist. Hoewel de film wel lucratief was.

Hoe zie je de toekomst?

Ik woon nu in Beiroet in Libanon, als correspondent voor persbureau GPD. Daar wil ik een tijdje wonen. Het is er lekker weer, man, 29 graden! Ik kwam hier in Paassneeuw terecht. Ik besef wel dat de toekomst van de journalistiek onzeker is, omdat iedereen gratis kranten wil lezen. Hoe kranten hun geld moeten blijven verdienen, vraag ik me af. Misschien moet ik toch maar Richard Gere bellen....