‘Get ‘em out’ over Pegasustocht

27 augustus 2008 om 00:00 Nieuws

Het was vrijdag voor Haverhoek een spannend moment toen hij voor het eerst zijn boek over Pegasus I en II in handen had. Op 17 september 1944 landden 10.000 soldaten bij de slag om Arnhem. Daarvan lieten 2000 mensen het leven. 6000 mensen werden gevangen genomen, daarvan waren 2.000 gewond. In de nacht van 25 op 26 september keerden nog eens ruim 2000 soldaten terug over de Rijn. Ongeveer 400 soldaten waren verstoken van hun eenheid. ,,Uiteindelijk heeft het verzet van Ede geïnventariseerd waar al die soldaten zaten. Men vermoedde dat de geallieerden alsnog in het najaar een offensief zouden houden, waardoor deze soldaten als een voorpost sabotage konden plegen”, vertelt Haverhoek.

Boek over geschiedenis Ede en omgeving EDE - ‘Get ‘em out’ is een uitspraak van generaal Dempsey over de voorbereiding, uitvoering en nasleep van de ontsnappingsoperaties Pegasus I en II. Het is ook de titel van een boek van Cees Haverhoek dat vrijdag 29 augustus wordt gepresenteerd in grandcafé restaurant Buitenzorg. Het eerste exemplaar wordt overhandigd aan wethouder Simon van Pol, wiens vader Drikus ‘Flip’ samen met Derk ‘Bill’ Wildeboer en Menno de Nooij prominente figuren waren in het Edese verzet.

door Jan de Boer

Via geheim agent, captain King, kreeg men te horen dat het offensief niet eerder dan in het voorjaar van 1945 zou zijn. Voor het verzet was het bezwaarlijk om al de soldaten te onderhouden. ,,Toen heeft luitenant kolonel Dobie in Sint Oedenrode verteld hoe het er in Ede voorstond. Generaal Dempsey luisterde ademloos. Hij enige wat hij zei was ‘Get ‘em out’. Toen is besloten om de soldaten weg te brengen.”

Pegasus I, die liep vanuit Bennekom naar de Rijn toe, verliep in de nacht van 22 op 23 oktober 1944 vlekkeloos. ,,Daarbij werden 149 militairen bij betrokken. De tweede tocht werd van 17 op 18 november gehouden. Die tocht is helemaal mislukt. Men kon niet te dicht bij de rivier komen omdat er een gedemilitariseerde zone was ingericht langs de Rijn. Toen startte men vanuit Lunteren. Bij Westerode, bij boerderij De Heibloem, stootte men op een Duitse post. Daar is een vuurgevecht ontstaan. Slechts zeven man zijn bij Heteren over de Rijn gestoken. De rest was dood, gevangengenomen of keerde terug naar het oude onderduikadres.

Degenen die ondergedoken waren, zijn later van januari tot maart vanuit Lunteren via een aparte route via de Biesbosch naar bevrijd gebied gebracht. De aanleiding voor Haverhoek om ‘Get ‘em out’ te schrijven is tweeledig. ,,Ik ben bezig met het schrijven van het boek ‘Weten en vergeten’ over verzet en collaboratie in Ede en omgeving. Dit is eigenlijk een gedeelte daaruit. Ook een reden was dat er bijna niets over Pegasus is geschreven. Als het boek ‘Weten en Vergeten’ klaar is, ga ik mijn proefschrift afmaken.”

Haverhoek houdt op 30 augustus van 10.00 tot 16.00 uur een signeersessie in museum Oud-Lunteren. Zo’n sessie is er zaterdag 6 september ook op sportpark Hartenstein in Oosterbeek van 10.00 tot 16.00 uur. In de winkel kost ‘Get ‘em out’ 24.90 euro. Tijdens de signeersessies is dit 20,00 euro.