Lunterse Beek: begin tot eind (2)
26 augustus 2009 om 00:00 NieuwsJe ziet, als vanaf het Wekeromse zand de weg afloopt, op een gegeven moment de beek schuin het land in gaan. Hij loopt dan achter een aantal agrarische bedrijven en woningen langs. Vlak daarvoor is in het perceel langs de zuidzijde van de weg een poel met rietbegroeiing zichtbaar, vanwaar het kwelwater langzaam naar het begin van de beek stroomt. In de zomerperiode met weinig regenwater, zal de toestroom minimaal zijn.
Verhoging
Op het punt waar de beek vanaf de Valkse Engweg schuin het land in loopt, ligt aan de noordzijde een lichte verhoging in het landschap. Deze vormt op deze plaats de scheiding tussen het Lunterse bekenstelsel en de Grote Valkse beek, die de Barneveldse beek verder voedt. Ik heb wel eens gelezen dat er ooit een mogelijke verbinding is geweest tussen de Barneveldse beek en de Nederwoudse beek, iets meer noordelijk, maar ik heb nog niet kunnen vaststellen of dit ook zo is geweest.
Je zit in dit gebied op ongeveer NAP plus 17 m. Als je dan bedenkt dat ter plaatse van de aansluiting van de Overwoudse beek met de Lunterse beek het maaiveld circa NAP + 9,5 m (bij de Postweg) bedraagt, dan weet u wat het verval ongeveer is over die afstand.
De beek loopt dus achter de woningen en agrarische bedrijven langs en kruist iets verder de Hoge Valkse Dijk, loopt een stukje evenwijdig aan de Lage Veldweg en gaat dan dwars door de weilanden in westelijke richting. Ze kruist de Meulunterseweg en vervolgt in westelijke richting.
Agrarisch gebied
Het Meulunterse klompenpad kruist iets verder de beek als je over de Veldhuizerweg loopt. Het pad volgt de beek ook een klein stukje tot aan de Overwoudseweg.
De beek loopt hier door agrarisch gebied. Het streven van het waterschap is om door individuele afspraken met de eigenaren tot een maatregelen te komen, dat zich richt op het verminderen van de afstroom van voedingstoffen. Dit zou de waterkwaliteit in positieve zin beïnvloeden. Je moet dan denken aan het instellen van een bemestingsvrije zone langs de beek. U snapt dat dit ingrijpt in het beleid van iedere agrariër op zijn eigen terrein. Er zullen dus in samenwerking met het waterschap door de eigenaren en met aanwonende particulieren afspraken moeten worden gemaakt.
Bij de stuw aan de Hessenweg is de beek al een flinke stroom geworden door de combinatie van kwelwater en regenwater. Hier verandert de beek ook van naam en wordt Overwoudse beek. Dit vindt plaats na de passage van de spoorlijn Lunteren-Barneveld. Vanaf dit punt stroomt de beek in vrijwel rechte lijnen naar de A30.
Een mooie ecologsche zone ligt aan de westzijde van de Broeksteeg tussen de Overwoudse- en de Nederwoudse beek. In dit gebied zijn amfibieënpoelen aangelegd en ook voor vogels is het een mooi gebied. Mogelijk dat de ijsvogel er af en toe foerageert. Een van die poelen is gesitueerd langs de beek na de passage van de Broeksteeg. Je kunt door een groot deel van het gebied wandelen.
Als je ‘t Fielecepeepad fietst, dan kruis je de beek als je via het Woudse Wallenpad ter hoogte van de Scharrenburgersteeg fiets. Ter hoogte van Groot Voort gaat de beek onder de A30 door. Aan de andere kant loopt de beek dan door naar de Postweg.
In het beleid van het waterschap, hebben de beken in dit agrarische gebied geen prioriteit en zullen qua profiel en loop in principe niet veranderen. Het zou mooier zijn als de beken in dit gebied meer een meanderende loop zouden krijgen. Ze hebben dan meer de uitstraling van een beek. Wel is het waterschap voornemens een aantal slibvangen aan te leggen, teneinde nutriënten uit het water, die zich binden aan het slib, makkelijker te kunnen verwijderen. Dit bovenstroomse gebied ligt overigens nog in de provincie Gelderland en heeft dus niet de hoogste prioriteit.
Toch is het van belang de beek in het landschap te accentueren, bijvoorbeeld door het aanleggen van beekgeleidende beplanting. Hiermee zijn de gemeente Ede en de Stichting Landschapsbeheer Gelderland bezig.
Klompenpad
Net na de Postweg komt de Overwoudse beek uit in de Lunterse beek. Loop je het Meulunterse klompenpad, dan kom je de beek op meerdere plaatsen tegen. Bijvoorbeeld bij de kruising bij de Blankenspoorsedijk/Barneveldseweg. Een rustiger wandeldeel dat ook de beek kruist zijn de alternatieve routes langs de Broeksteeg en de route die langs de Buzerd loopt.
De Lunterse beek begint feitelijk net iets ten oosten van de rondweg rondom Lunteren, iets ten noorden van de kruising met de Komperweg. Het water komt eigenlijk van een kwelplas, welke in de bebouwing ligt aan de westzijde van Lunteren. Dat men zich in Lunteren bewust is van de aanwezigheid van de beek, getuigt de tekst in de verharding van de Hoofdstraat.
De beek kruist de rondweg en stroomt dan naar het westen langs de zuidkant van het industrieterrein De Stroet. Hier lag de voormalige RWZI van Lunteren. Hier ligt ook een afwateringsvijver, waar ook de ijsvogel regelmatig wordt gesignaleerd. Of deze er ook broedt is niet bekend. Het is zaak hier met de aanleg van bebouwing op te letten.
Het Nederwoudse klompenpad kruist de beek bij de Drieenhuizerweg. De beek vormt hier een natte verbindingzone tussen de Veluwe en de Utrechtse Heuvelrug. De Lunterse beek gaat verder door het open landschap van het Zwetselaarsveld naar het westen en komt bij de Zwetselaarsweg op de grens van Utrecht en Gelderland.
Grebbelinie
Je komt dan in het Utrechtse gebied bij de voormalige Grebbelinie aan. Hier heeft het waterschap Vallei & Eem de uitvoering voorzien van het plan Daatselaar 3. Dit gebeurt in samenwerking met de gemeente Renswoude. De bedoeling is de Lunterse beek hier een meer meanderende loop te geven rondom het voormalig verdedigingswerk fort Daatselaar. Dit is voor een deel al gebeurd langs de noordzijde van het fort en langs de camping De Nieuwe Beek, waar ook een vistrap is aangebracht in de beek.
De doorvoer van het water via de huidige loop wordt verminderd en het profiel wordt aangepast en alleen als hoogwaterafvoer gebruikt. In het kader van deze werkzaamheden zal ter plaatse van de Ubbeschoterweg weer een deel van de indertijd afgegraven Groeperkade worden hersteld. Verder zullen er voorzieningen worden aangebracht om de ecologische zone en het vernattingproces langs de beekverder vorm te geven. Dit zal gebeuren in het gebied langs de beek tussen de Zwetselaarsweg en het fort. Ter plaatse van de huidige stuw bij de Zwetselaarsweg zal een vispassage worden gemaakt. Ook zijn voorzieningen gepland om het broeden van de ijsvogels te bevorderen. Hiermee zal ook het biotoop verder moeten worden aangepast.
Valleikanaal
De Lunterse beek gaat westelijk van Renswoude verder naar Scherpenzeel en mondt uiteindelijk uit in het Valleikanaal. Ook westelijk van Renswoude zijn door het waterschap en gemeente Renswoude verdere werkzaamheden gepland, die overigens nog moeten worden uitgewerkt. Doel is verdere meandering te realiseren en vernattingzones.
Als een beek meer bochten krijgen, dan ontstaan er door de verschillen in stromingsnelheid ook verschillen in waterdiepte en dus verschillende milieus, waarin allerlei verschillende planten en dieren kunnen leven. De aanleg van vispassages maakt het mogelijk voor bepaalde vissoorten meer bovenstrooms te trekken. De soort vispassage bepaalt wel welke vis meer bovenstrooms kan migreren.
De nadruk van de ontwikkeling van de Lunterse beek ligt meer in het Utrechtse deel van de beek. De Ecologische Verbinding Zone moet in 2015 zijn gerealiseerd. De kwaliteit van het beekwater moet dan in het kader van de Europese Kaderrichtlijn Water verder zijn verbeterd.
De Lunterse beek loopt verder om Renswoude heen en gaat dan in westelijke richting onder Scherpenzeel door naar het Valleikanaal. In dit traject voegt het water van de Munnikebeek zich erbij. Ook de Fliertse beek is net boven Renswoude aangetakt op de beek. Het hele gebied vanaf het Valleikanaal tot aan de grens met de provincie Gelderland is een ecologische verbindingzone.
u Informatie: Wiebe Kiel, tel 0318-623670
