'Werkmannen voeren graag de boventoon'

EDE Hun wieg stond praktisch in 'Broodje Eddy' aan de Parkweg in Ede. In dit toen nog bruisende deel van Ede genoten zus Esther en broer Jan Werkman van de dynamiek van een ondernemersgezin. Alle geërfde energie, maar ook de familietik tot 'behoorlijk aanwezig zijn' stoppen ze nu in hun eigen onderneming.

Mathilde van Ravensberg

Esther (47) en Jan (46) waarschuwen een paar keer dat ze nogal 'aanwezig' kunnen zijn. Een dik uur met de Werkmannen in het kantoor van Jan in Ede en de oren tuiten. Ze zijn inderdaad druk, luidruchtig, maar wel gezellig. De oudste Werkmantelg heeft een communicatiebureau, de jongste een bureau voor werving en selectie, detachering, training en ontwikkeling. ,,Als wij als familie met elkaar aan de keukentafel zitten, voeren we graag de boventoon", grijnst Esther.

MONUMENT Dat hebben ze van hun vader Eddy Werkman, zeggen ze. Hun oudeheer was een monument op de Parkweg, waar hij zijn flamboyante broodjeszaak Broodje Eddy runde. Oudere Edenaren moeten alleen al bij de herinnering aan de heuglijke broodjes tartaar speciaal, hamburger en het broodje Eddy himself, het water weer in de mond krijgen. ,,Rondom onze bourgondische vader, danste onze moeder Riet", zo vertelt Jan beeldend. Moeder was de stille kracht achter de schermen; gedisciplineerd, gestructureerd en een tikje calvinistisch.

STEUN Hun ouders zijn het voorbeeld van 'twee tegenpolen die elkaar versterken'. Ze zijn inmiddels bijna 50 jaar getrouwd en nog steeds heel actief. De twee telgen Werkman spreken met respect over de steun die ze, nu ze zelf ondernemers zijn, krijgen van hun ouders. Deze mensen weten wat er komt kijken bij een eigen zaak. Hun ouders openden in 1972 samen Broodje Eddy omdat ze 'geloofden in de markt voor ambachtelijke broodjes'. Zoiets was er nog niet in Ede. Daarbij hadden ze ervaring in een bakkerij. Ze leerden elkaar immers kennen toen ze samen werkten bij een broodwinkel, eigendom van een ver familielid, in de Edese wijk Bospoort. ,,En lekker eten was en is nog steeds belangrijk in onze familie", vult Esther aan.

Broodje Eddy nam een groot deel van hun privéwoning in beslag. ,,Pas in het weekend, als de zaak dicht was, was het huis weer van ons. Dan sloeg ma aan het redderen. Ze verving het vettige rolgordijn door een weekend gordijntje, alles werd extra schoongemaakt en er kwam een nieuw kleedje op de vloer."

DAADKRACHT Pa en ma werkten knetterhard en de kinderen werden van jongs af ingezet bij werkzaamheden. In de beleving van Esther moesten ze vaak tot in de avond afwassen en helpen met allerlei klussen. Jan heeft duidelijk een andere herinnering. ,,Nu geef je de indruk alsof we kinderarbeid moesten verrichten", lacht hij. ,,Het was een paar keer op een avond knallen, maar we mochten ook gewoon kind zijn hoor. We hadden misschien een andere jeugd dan andere kinderen, maar we kregen alles van onze ouders." Esther pareert haar broer met de opmerking dat hij 'moeilijk kan luisteren', een typisch Werkmankwaaltje, want ze bedoelde het juist positief. ,,Dat we al vroeg zelfredzaam waren en in daadkracht werden gezet."

AIRCO Vader Werkman verkocht de broodjeszaak in 1984 en kreeg een andere kans. Hij ging verder in de airconditioners, toen een opkomende handel. Dat was geen eigen onderneming, maar hij ging wel op provisiebasis werken. En met dezelfde energie als in de broodjeszaak. Hun moeder had dat vrijgevochtene niet. Ze bleef gewoon bij de nieuwe eigenaren van de broodjeszaak werken en verzorgde twintig jaar trouw de lunch. Esther vertelt dat ze als jong meisje ook al ondernemend was. ,,Ik organiseerde altijd de feestjes."

TOEGEVOEGDE WAARDE Later ging ze communicatie studeren in Amsterdam, liep stage bij een communicatiebureau en kon dit bureau al snel overkopen. Haar broer deed er iets langer over maar ook bij hem hadden de ondernemende genen de overhand. Na een periode in loondienst bij een uitzendorganisatie begon hij in 2005 samen met Bas de Jong het kantoor Werkmanendejong. Alle energie van het dynamische ondernemersgezin waarin de beide Werkmannen opgroeiden, bundelen ze nu in hun eigen bedrijven. Jan heeft van zijn vader meegekregen dat je als arbeidskracht, of je nu in loondienst bent of eigen ondernemer, altijd van toegevoegde waarde moet zijn voor je organisatie.

Vader was energiek, zag kansen en bleef flexibel meebewegen met alle nieuwe ontwikkelingen. Die houding trekt Jan ook door in zijn eigen bedrijf. ,,Als je jezelf en de organisatie waar je werkt iedere dag wilt verbeteren, dan doe je er alles aan om je eigen geluk in de hand te houden."

OUDE PASSIE Esther vindt het 'zelf kunnen bepalen van haar werkzaamheden de grootste pré van een eigen onderneming'. Ze vertelt eerlijk dat ze haar werkplezier enkele jaren geleden kwijt was bij haar groeiende PR-bureau in Naarden-Vesting. In die tijd leerde ze opnieuw naar zichzelf kijken met hulp van haar broer. ,,Jan geeft trainingen aan werknemers waarbij hij ze uitdaagt na te blijven denken over de vraag: 'waarom doe ik wat ik doe'. Doordat hij zo enthousiast over deze trainingen praatte, werd ik zelf ook aan het denken gezet. Ik deed niet meer waar mijn talenten lagen: communicatietrajecten van klanten begeleiden. Ik was te veel bezig met bedrijfsmatige zaken. Toen heb ik de beslissing genomen om mijn bedrijf te verkopen, terug te gaan naar Ede en weer alleen te gaan beginnen." Esther heeft de oude passie weer helemaal terug. ,,Dit voelt heerlijk. Ik kan die klussen aanpakken waar ik enthousiast over ben. Daardoor werk ik moeiteloos en geeft het me energie."

RITUEEL Jan is trots op zijn zus. Dat ze het risico durfde nemen om ondernemer te blijven. En dat niet alleen, hij prijst ook Esthers zelfstandigheid en organisatietalent. ,,Ze is zo sociaal en familiair en heeft de drive om het goed te doen. Af en toe zou ze iets beter op zichzelf moeten passen." Esther vindt dat Jan zo goed met stress kan omgaan. Ze bewondert zijn persoonlijke manier van omgaan met zijn werknemers. ,,Hij voelt zich geen directeur, maar doet alle moeite om anderen in hun kracht te zetten. Hij is plezierig positief. Ik kan me geen betere broer wensen."

Hoewel de Werkmannen druk door het leven stuiteren, sijpelt er toch iets van de gestructureerdheid van moeder Riet door. Iedere maand eet de hele club met aanhang en kinderen bij pa en ma. Ook Jan heeft z'n vaste ritueel met zijn vader: om de twee maanden een vrijdagmiddagborrel. Esther wordt over een paar jaar vijftig. Dan wil ze eigenlijk maar een cadeau van Jan: de vaste afspraak om samen met hem één keer per jaar uit eten te gaan.