'Pieper moet 90 tot 100 dagen in grond zitten'

EDE Het seizoen is voor de vrijwilligers van de Trapakkers aan de Paasbergerweg gestart. Alle werkzaamheden op de akker zijn inmiddels uitgevoerd. Van 5 juni tot ongeveer 10 juli 2018 houdt de Trapakkers in samenwerking met Historisch Museum Ede in Cultura een expositie over allemaal oude gereedschappen uit het begin van de vorige eeuw.

Jan de Boer

De Trapakkers zijn oorspronkelijk 'engen', zoals elk dorp aan de Veluwezoom die had: landbouwgrond aan de voet van een stuwwal. Door de groei van Ede dorp kwamen de akkers binnen de bebouwing te liggen en raakten in verval, met name van de trapsgewijze opbouw was weinig meer over.

HERSTEL Het was oud-wethouder Marten Wiegeraadt die tijdens een bestuursvergadering van de vereniging Oud-Ede in 1978 een pleidooi hield om dit stukje Ede in oude luister te herstellen. Met enthousiaste medestanders als David de Nooij en Wim Jacobs slaagde men er in een groot aantal vrijwilligers aan te trekken als ook deskundigheid over het telen van oude gewassen te krijgen.

HAVER OF GERST Volgens huidig bestuurslid Bertus Evers is het de bedoeling om de Trapakkers voor het toerisme in Ede in stand te houden. ,,Dan kunnen zij bekijken hoe oude graanrassen eruit zien. Vandaag de dag weet bijna niemand meer het verschil tussen haver of gerst. Dan kun je op de Trapakkers wel zien. Er zijn daar zes verschillende trapsgewijs aangelegde veldjes. Vroeger was het al zo. Als het water van bovenaf kwam werd het anders weggespoeld. De Trapakkers is ongeveer 7.000 vierkante meter groot."

HANDWERK Zowel in de herfst als in de lente wordt de Trapakkers bewerkt en ingezaaid. ,,De wintergranen moeten er al in oktober in. En de zomergranen in maart. Het was dit jaar laat, omdat het te koud was." Het seizoen van vrijwilligers van de Trapakkers begon met een 'boerenmaandag' in Nijkerk. ,,Onder andere vlegelen we daar. En we laten zien wat de boeren voor 1940 in Ede qua handwerk deden," vertelt vrijwilliger André Hartgers.

KROMHOUT Daarna kreeg je volgens hem te maken met de mechanisatie. ,,Dorsmachines waren er al eerder dan 1940," weet Evers. ,,Aan het eind van de negentiende eeuw had je al kleine dorsmachines. Zelf ben ik van 1944, het handdorsen was toen ook al over. Mijn opa deed dat nog wel met de bonen. Je kunt het ook met de vlegel doen, maar vaak op de boer werd er een kromhout gebruikt. Een kromhout is eigenlijk een dorsstok. Dat gebeurde vooral met bonen."

OPTREDEN Tijdens de midlente dag op 28 april in Bennekom treden de leden van de Trapakkers in klederdracht op. Vervolgens is er op 29 mei voor de wat oudere Edenaren een optreden in Bethanië. Met het oog op de voorbereidingen van de expositie in Cultura is het volgens Hartgers en Evers kort dag. ,,Het gebeurt onder verantwoording van de vereniging Oud Ede", beklemtoont Bertus Evers, die er ook bij betrokken is geraakt. ,,Ik heb een agrarische achtergrond, vanuit m'n jeugd weet ik het allemaal nog." Eind juni, begin juli wordt er weer geoogst. ,,Eerst de aardappels, wil een aardappel smaken moet ie 90 tot 100 dagen in de grond zitten."