Archieffoto van een uitruk van brandweer Stadspoort.
Archieffoto van een uitruk van brandweer Stadspoort. Ted Walker
Bureau Spotlight

Brandweer gaat anders werken, hoe zit dat?

30 december 2020 om 16:30 Maatschappelijk

EDE Politieke discussies, een petitie en onrust bij de brandweervrijwilligers van kazerne Stadspoort. Het afgelopen jaar was er veel rumoer rond de Edese brandweer. In 2021 gaat het een en ander binnen de organisatie veranderen. Wat is de situatie vanaf januari en wat betekent dit voor de veiligheid?

Fleur Bubbert/Bureau Spotlight

Dat er iets moest veranderen aan de organisatie van de brandweer in Ede, was voor iedereen duidelijk. Overdag zitten de brandweerlieden in het centrum van Ede ‘gekazerneerd’: ze zijn al op de kazerne en kunnen daardoor snel uitrukken, in ongeveer anderhalve minuut.

‘s Nachts en in de weekenden werken ze op oproepbasis: wanneer een brand gemeld is, moeten zij vanaf huis naar de kazerne aan de Breelaan/Klinkenbergerweg komen. Dit duurt twee tot drie minuten langer. Daarom is ‘s nachts en in het weekend kazerne Stadspoort eveneens actief, zodat het zuiden van Ede ook snel genoeg wordt bereikt.

Het probleem met deze situatie is dat het oproepklaar thuiszitten van de brandweerlieden ook geldt als arbeidstijd. Hierdoor wordt de Arbeidstijdenwet overschreden – de brandweermannen en -vrouwen werken op deze manier meer uren dan wettelijk is toegestaan. Een nieuwe organisatievorm is daarom onvermijdelijk.

Drie onderdelen spelen een rol in de Edese brandweerzorg: de veranderingen bij de kazerne aan de Breelaan, het open blijven van kazerne Stadspoort en de aanrijtijden van de brandweerwagens.

KAZERNE BREELAAN De brandweerkazerne in het centrum van Ede gaat vanaf januari met 24-uursdiensten werken: beroepsbrandweerlieden wisselen elkaar in diensten van 24 uur af op de kazerne. Daarnaast komen er parttimers. Brandweercommandant Anton Slofstra van de Veiligheids- en Gezondheidsregio Gelderland-Midden legt uit: ,,We hebben nu nog mensen met een vrijwillige aanstelling die de 24-uursdiensten aanvullen, in de toekomst zal dat een parttime beroepsaanstelling worden. Je kunt je voorstellen dat je met een vaste kern wat flexibiliteit wilt hebben om ziekte, verlof en vakantie op te kunnen vangen. Dat doe je met deze parttimers, zo maak je het rooster rond.”

In plaats van kazernering overdag en inzet op oproepbasis in de nachten en het weekend is de kazerne aan de Breelaan vanaf januari dus 24/7 bezet. Zowel Slofstra als burgemeester René Verhulst zijn blij met deze ontwikkeling. Slofstra: ,,Als we vanaf de Breelaan uitrukken met een 24-uursdienst wordt een heel stuk van de stad nog sneller afgedekt dan nu in de nachtsituatie, omdat onze mensen niet meer van thuis hoeven te komen. Dus gemiddeld gaat de dekking van Ede significant beter worden.” Deze betere dekking gaat wel wat kosten: jaarlijks zo’n 1,5 miljoen euro, omdat de loonkosten bij een 24/7-bezetting toenemen.

Dat de kazerne aan de Breelaan overstapt naar 24-uursdiensten om de overschrijding van de Arbeidstijdenwet op te lossen, heeft gevolgen voor kazerne Stadspoort, legt Slofstra uit. ,,Omdat je er op dit moment drie minuten langer over doet om uit te rukken, dek je een kleiner gebied af binnen dezelfde tijd. Stadspoort vangt dat stukje op in de nachten en weekenden. Nu we in de nachtsituatie op de Breelaan dezelfde situatie krijgen als overdag, is de logische redenering dat je dan ook ‘s nachts zonder Stadspoort kunt.”

STADSPOORT Volgens Slofstra is kazerne Stadspoort niet nodig om goede brandweerzorg te leveren in Ede. ,,Als Stadspoort er wel is, scoor je ietsje beter, maar niet zo heel veel.”

In de toekomst wordt de post aan de Breelaan vervangen door een nieuwe kazerne. Het locatie-onderzoek loopt nog, maar de kans is groot dat de nieuwe post centraler komt te liggen dan de Breelaan. ,,Als de post verschuift naar het westen, dan zit hij wat meer in het midden van het verzorgingsgebied en kan de brandweer in een groter gebied van de stad sneller komen dan nu. Dan wordt eigenlijk het gebied dat Stadspoort sneller zou afdekken nog kleiner. Dan is de bijdrage van Stadspoort niet helemaal nul, maar dan gaat het wel richting nul”, redeneert de brandweercommandant.

Ook de burgemeester gelooft dat met een 24-uursorganisatie op de Breelaan de inzet van Stadspoort niet meer nodig is. Zeker als er een nieuwe, meer centraal gelegen kazerne komt. Toch mag kazerne Stadspoort vanwege de onenigheid in de lokale politiek over het belang van de kazerne, nog een jaar open blijven om te bewijzen dat er wel degelijk een toegevoegde waarde is. ,,Stel je voor dat in 2021 blijkt dat we helemaal niet zonder Stadspoort kunnen, dan hebben we dat verkeerd gezien. Ik denk van niet, maar het zou best kunnen’’, aldus Verhulst.

VRIJWILLIGERS STADSPOORT Dat Stadspoort nog een jaar open mag blijven, is te danken aan de inzet van de vrijwilligers van deze post. Nadat zij afgelopen januari hoorden dat de post per 1 januari 2021 zou sluiten, zetten zij alles op alles om dit te veranderen. Politiek en media werden benaderd, een petitie werd opgesteld. Het leverde onrust in Ede op, want is het nog wel veilig als Stadspoort haar deuren sluit? Volgens de vrijwilligers van de kazerne zou het een flinke achteruitgang betekenen. 

Martijn Vlastuin is twaalf jaar vrijwilliger en heeft in die tijd de toegevoegde van Stadspoort leren kennen. Hij vertelt: ,,Wij zijn gewoon maandag tot en met vrijdag vanaf half zes ‘s avonds tot zeven uur ‘s ochtends beschikbaar en in de weekenden draaien wij 24 uur. Alle feestdagen zijn wij ook gewoon operationeel. We worden zelfs met stormdagen doordeweeks overdag ingezet, want dan kunnen wij ook best wel een ploeg bij elkaar krijgen. Wij gaan er gemiddeld 130 keer per jaar uit. Dat is gewoon gigantisch, dat is het dubbele van wat de meeste posten draaien qua uitrukken. We zijn zelfs wel eens boven de 150 uitgekomen.”

Ook André Hazeleger, veertig jaar vrijwilliger, vindt Stadspoort een succesvolle en belangrijke kazerne. ,,We zijn heel strategisch gelegen: we hebben woonwijken, het ziekenhuis, een dovencentrum, een psychiatrische instelling, hoge flats, industrie, het Binnenveld met Bennekomse boerderijen. Daar zijn we ook wel eens geweest met grote branden en hebben een hele stal met paarden kunnen redden. Qua wegenstructuur komen we gemakkelijk in verschillende delen van Ede.”

Toch is de 200.000 euro die het openhouden van Stadspoort per jaar kost niet nodig, volgens Verhulst en Slofstra. Komend jaar wordt dit bedrag wel nog uitgetrokken, zodat de vrijwilligers de meerwaarde van Stadspoort kunnen aantonen, maar als hun bewijs niet overtuigend is, sluit de post alsnog. 

Volgens Verhulst is dit geen bezuiniging, want door de nieuwe 24-uursorganisatie aan de Breelaan gaat er juist meer geld naar de brandweer. De burgemeester bestrijdt het beeld dat er door sluiting van een kazerne bezuinigd wordt. ,,Dat klopt niet, er gaat gewoon meer geld per jaar naar de brandweer. Hoezo uitgekleed?”

AANRIJTIJDEN Voor inwoners van Ede maakt het natuurlijk niet uit of de brandweer vanuit kazerne Stadspoort of Breelaan komt, zolang deze maar op tijd is. Hoe lang de brandweer erover mag doen om na een melding bij de brand te komen, is wettelijk vastgelegd. Dit heet de aanrijtijd en verschilt per gebouw. Voor woningen boven een winkel geldt bijvoorbeeld de kortste wettelijke aanrijtijd van vijf minuten, terwijl voor een kantoor de langste wettelijke aanrijtijd van tien minuten geldt. Voor de meeste woningen geldt een aanrijtijd van acht minuten.

Dat wettelijke aanrijtijden zijn vastgesteld, betekent niet dat gemeenten deze één op één overnemen. Regio’s mogen - met een goede onderbouwing - afwijken van de wettelijke norm. Zo hanteert Ede een aanrijtijd voor alle gebouwen, waardoor de opkomsttijd van vijf of zes minuten voor bepaalde gebouwen niet wordt nagestreefd. Voor Ede is de reden hiervoor dat ,,het aantal branden dat bij deze objecten heeft plaatsgevonden de afgelopen vijf jaar relatief laag was. Zo laag dat het vanuit maatschappelijk en economisch oogpunt niet reëel is om vijf of zes minuten als uitgangspunt te nemen voor de minimale opkomsttijd van de repressieve organisatie.”

EFFICIËNTER In de afgelopen drie jaar voldeed Ede dan ook niet altijd aan de wettelijke aanrijtijden. Zo blijkt dat in spoedeisende gevallen de wettelijke aanrijtijden in 2017 in 68 procent van de gevallen werd gehaald, in 2018 was dat 74 procent en in 2019 69 procent. Toch blijft Slofstra overtuigd van de kwaliteit van de brandweerzorg in Ede. ,,Er wordt veel waarde gehecht aan de snelheid waarmee de brandweer komt. Dat is natuurlijk terecht, alleen wij zien ook landelijk dat we de snelheid waarmee we bij branden kunnen komen niet significant kunnen verbeteren. Waar je je winst moet halen voor betere brandweerzorg zit uiteindelijk veel meer aan de voorkant. Als je een brand sneller kunt detecteren, door het ophangen van een rookmelder in de woning, dan wordt een brand misschien wel vijftien minuten eerder ontdekt. Dat is veel efficiënter dan twee minuten sneller ter plaatse zijn.”

Burgemeester Verhulst is ook niet bezorgd over deze percentages. ,,Grote delen van Ede worden vanaf januari veiliger, omdat je daar ook in de nachtsituatie sneller bent. Omdat de brandweerlieden gewoon sneller in de auto zitten.” Over de impact van een eventuele sluiting van Stadspoort zegt hij: ,,In de directe omgeving van Stadspoort zal Stadspoort er in de nachten en weekenden altijd eerder zijn dan Ede Breelaan, ondanks de kazernering. Het totale effect van de nieuwe situatie zonder Stadspoort is dat het grootste gedeelte van Ede er veiliger van wordt, behalve het gebied direct rond Stadspoort.” Slofstra vult aan: ,,Maar ze worden op tijd geholpen door de brandweer.”

Fleur Bubbert werkt voor Bureau Spotlight, lokale onderzoeksjournalistiek in de Foodvalley, een samenwerking van BDUmedia, Omroep Ede en de School voor Journalistiek in Ede. Met steun van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek.

Mail de redactie
Meld een correctie

Deel dit artikel via:
advertentie
advertentie