‘Het is heel leuk om met de kinderen zelf groenten te verbouwen’

EDE CNS basisschool Louise de Coligny was in 2019 de eerste school in de gemeente Ede die het vignet Gezonde School voor gezonde voeding ontving. Wilma Buseman is daar Coördinator Gezonde School. Enthousiast vertelt ze over alles wat er sindsdien gebeurt op school.

,,Twee keer per jaar hebben we een projectweek rondom het thema voeding. Vorig schooljaar konden we door een subsidie bijvoorbeeld met bijna alle klassen naar Het Smaakpark om zelf te koken. De leerlingen namen zelf gezonde ingrediënten mee en maakten daar dan zelf een gerecht van, een high tea of een lunch bijvoorbeeld. Een ander erg leuk project wat we al twee keer gedaan hebben zijn de moestuintjes van IVN/Groene Wiel, met de groepen 3. Het is heel erg leuk om met de kinderen zelf groenten te verbouwen. Het was een groot succes, ook door de inzet van de leerkrachten en een aantal enthousiaste ouders.”

Corona heeft natuurlijk ook veel invloed gehad op het onderwijs en dat heeft ook gevolgen voor het project. ,,We konden vorig schooljaar niet goed afmaken. En de gastlessen die nog openstonden van voor de zomervakantie konden ook in het nieuwe schooljaar niet doorgaan in verband met de coronaregels”, legt Buseman uit.

Toch is het niet zo dat het hele project is stil komen te liggen. ,,Zeker niet”, zegt Buseman. ,,Begin van dit schooljaar, op de Kraanwaterdag op 25 september, hebben we schoolbreed aandacht besteed aan het thema en die dag is ook ons watertappunt op het schoolplein feestelijk onthuld door de wethouder. Daarnaast hadden we allerlei gastlessen over het thema water aangevraagd. Deze gastlessen hebben we moeten afblazen omdat we gastdocenten van buiten de school niet meer in school mochten ontvangen. We hopen dat deze gastlessen ergens in het voorjaar alsnog door kunnen gaan.”

,,Naast de gastlessen hadden we ook de leskisten van het Groene Wiel - Water drinken is Cool gereserveerd. Die lessen zijn gelukkig door de eigen leerkrachten nog wel gegeven.”

Terug naar het begin. Hoe zijn jullie gestart met gezonde voeding op school?
,,Onze eerste stap was om mee te doen met het EU Schoolfruit, dat was in 2017/2018. Met het project EU schoolfruit krijg je een half jaar lang, drie dagen per week, gratis fruit en rauwkost voor alle klassen. In dat jaar is er ook een klankbordgroep Gezonde School opgestart en dit resulteerde in ons eerste voedingsbeleidsstuk.”

Het is niet zo dat we een ‘ongezonde’ lunch of pauzehap mee teruggeven met een briefje in de lunchtrommel

,,Het nieuwe schooljaar zijn we toen gestart met alle dagen een gezonde pauzehap en hebben we er naar gestreefd dat ook de lunch zo gezond mogelijk zou zijn. Bij de lunch dus geen zoet broodbeleg, maar kaas, pindakaas, enzovoorts. Het jaar daarna hadden we aandacht voor gezond drinken en gezond trakteren. Voor het drinken is de regel alleen water, melk of thee bij de lunch en pauzehap, in ieder geval geen pakjes. Bij het trakteren houden we 80/20 aan: 80 procent moet gezond zijn en 20 procent mag dan ongezond zijn. Zo hebben we ieder jaar iets toegevoegd.” 

,,Voor het schooljaar 2020/2021 wilden we gaan werken aan buitenschoolse activiteiten zoals uitjes en schoolreisjes. We willen daarbij trouwens niet te rigide zijn. Natuurlijk kan er wel eens een snoepje gegeten worden of een frietje bij een kamp. Maar we gaan wel kijken hoe we omgaan met lekkernijen bij dat soort activiteiten”, legt Buseman uit. Ook hiervoor geldt echter dat er een pas op de plaats gemaakt moet worden; uitstapjes zitten er voorlopig nog niet in. ,,Maar wat in het vat zit, verzuurt niet. En de projecten die de leerkrachten wel kunnen geven, gaan straks als de school weer open is gewoon door.”

Hoe werden de maatregelen ontvangen?
,,Het gros van de ouders en leerlingen vond het prima. Een aantal ouders en leerlingen vond het wel lastig, met die ouders hebben we wel een gesprek gehad om de maatregelen uit te leggen. We hebben er als team over gesproken hoe we het aan moesten pakken als ouders of leerlingen echt niet mee wilden doen en we hebben er voor gekozen om er geen strijd van te maken. Vooral in de hogere groepen waren er wel vragen, we zijn daar wel soepel geweest. Bij de lagere klassen was het veel minder een probleem, de hogere klassen gaan van school af en zo groeien de oude gewoontes vanzelf de school uit.”

(De tekst gaat onder de foto verder)

,,Wat we bijvoorbeeld niet gedaan hebben, is een ‘ongezonde’ lunch of pauzehap mee teruggeven met een briefje in de lunchtrommel, omdat het niet past in het voedingsbeleid. We wilden niet dat de relatie tussen ouders en leerkracht zou worden beschadigd. We controleren ook niet de lunchboxen. We besteden veel aandacht aan gezonde voeding bij de leerlingen en de ouders. Regelmatig delen we in onze nieuwsbrief Lowietje en op de website allerlei ideeën, zodat ouders weten hoe ze een gezonde pauzehap, lunch of traktatie kunnen maken en voor de meeste ouders en kinderen is dat voldoende. Soms komt er wel eens een leerling naar me toe ‘kijk juf, mijn moeder heeft er speculoos op gedaan, dat mag eigenlijk niet hè?’ daar doen we dan niet moeilijk over natuurlijk.”

COÖRDINATOR Voorwaarde voor het verkrijgen van het vignet is dat er op school een coördinator gezonde school is. Op de Louise de Coligny heeft Wilma die rol op zich genomen. ,,Omdat ik al als leerkracht betrokken was bij de klankbordgroep en later de werkgroep gezonde school was het logisch dat ik die rol op me zou nemen.” 

Het is belangrijk om te zorgen dat er aandacht blijft in de school voor het onderwerp

,,Voor mij is het een leuke rol, het gaat om het uitzetten van trajecten, anderen inspireren en zorgen dat alles blijft lopen. We zijn gestart met een klankbordgroep met een aantal ouders, een lid van de ouderraad, de directeur en een teamlid. Twee ouders uit die klankbordgroep zijn later gestart als voedingscoaches Ede en helpen nu ook andere scholen. Nu het vignet is toegekend bestaat de werkgroep nog uit 3 ouders en zijn de voedingscoaches nog steeds betrokken, zij en de andere ouders zorgen er ook voor dat ik zelf geïnspireerd blijf. Ze sturen bijvoorbeeld leuke nieuwe projecten en ideeën voor activiteiten om te doen met de leerlingen. Zo houden we elkaar enthousiast.”

AANDACHT Een belangrijke rol van de coördinator is om het voedingsbeleid onder de aandacht te houden, bij ouders en leerlingen maar ook bij de leerkrachten. ,,Soms plannen we bij een overleg een moment in om even te bekijken hoe de stand is bij bijvoorbeeld de gezonde traktaties. Zo houden ze onszelf ook scherp. Het is belangrijk om te zorgen dat er aandacht blijft in de school voor het onderwerp. Zelf ben ik al langer leerkracht, vroeger was er ook veel aandacht voor gezonde voeding (traktaties) en op een gegeven moment is dat weer wat ingezakt. Nu zijn we bezig om dat weer terug te brengen. Als je er geen aandacht aan blijft besteden zakt het weer in. Daarom is het goed dat er iemand is die de rol van coördinator gezonde school op zich neemt.”

Meer gezonde scholen
In navolging van de Louise de Colignyschool, zijn er in de gemeente Ede meerdere scholen die het vignet Gezonde School hebben gekregen. Kijk hier welke scholen dat zijn.

Ook als school starten met gezonde voeding?
Contact voedingscoaches Ede: Mrs. Foodcompany
Aanvragen en meer informatie schoolfruit: EU schoolfruit
Meer informatie over de schoolmoestuinen: Klassemoestuinen

PROGRAMMA Als coördinator zorgt Wilma ervoor dat er ieder jaar in het najaar en in het voorjaar een projectweek georganiseerd wordt. In de projectweek worden allerlei activiteiten rondom gezonde voeding georganiseerd. ,,We hebben de leskist van het voedingscentrum (Smaaklessen en Smaakmissie) gekocht, een kist vol met materialen, lessen en activiteiten rondom voeding voor iedere groep. Deze lessen staan gepland voor maart en het is de bedoeling dat dan alle groepen gedurende een aantal weken lessen gaan krijgen uit die kist. Vooral de actieve onderdelen vinden kinderen heel leuk, is onze ervaring. Daarnaast worden er nog veel meer lessen en activiteiten over gezonde voeding aangeboden, maar te veel losse projecten is niet handig en je moet leerkrachten ook niet overvoeren.”

Heb je nog tips voor andere scholen die willen starten met gezonde voeding?
,,Betrek de ouders en het team. Die zijn allebei heel belangrijk. Wij zijn begonnen met een klankbordgroep van 6 ouders en een lid van de ouderraad, zelf was ik als leerkracht daarbij betrokken. Het is belangrijk om vervolgens bij het hele team draagvlak te creëren. Daarna is het belangrijk om de kinderen te betrekken, veel uitleggen en veel aandacht ervoor in de klas. Een andere tip is om het de tijd te geven, geef het een paar jaar zodat het soepel kan worden ingevoerd. Ik ben blij dat wij de eerste paar jaar niet te rigide zijn omgegaan met de hogere klassen, volgens mij hebben we dat goed aangepakt.”

Dit artikel wordt u aangeboden door Eetbaar Ede. Voedsel verbindt Ede; we ontmoeten elkaar, activiteiten ontstaan en verhalen worden verteld. Eetbaar Ede is de community voor gezond, lokaal en duurzaam voedsel in de gemeente Ede. Kijk voor meer informatie op EetbaarEde.nl, Facebook, Linkedin, Twitter of Instagram.