De onderbuik van de gemeenteraad

EDE Andermans geld is altijd gratis. ,,Met zoveel geld als Ede heeft, kunnen we dit nog wel tien keer doen.” Een een-tweetje tussen VVD en DKE (Democratische Kiezers Ede) in de gemeenteraad afgelopen donderdag. 

Nando Eskes

Het ging over die paar miljoentjes die naar de World Food Center Experience gaan. Nog een uitsmijter: ,,Kun je van burgers verwachten dat ze hier een mening over kunnen hebben?” (DKE). Let op het woord ‘kunnen’. Laat ons maar begaan, dan komt het goed.

Het komt niet goed. Er zat nog een ‘weeffout’ (VVD) in de plannen. Te weinig startkapitaal. Na tien jaar deskundig klussen toch nog zo’n klein los draadje dat boven water komt. Fluks klaarden VVD en wethouder dit akkefietje. Via de ‘strenge’ VVD werd de Experience nog wat extra geld toegeworpen.

De raadsleden halen (on)bewust dingen door elkaar. Zij verwarren het World Food Center (WFC) met de WFC Experience. In plaats van over de Experience praten ze over het WFC en andersom. ,,Het levert 2.000 arbeidsplaatsen op.” ,,Het is onderdeel van de economische infrastructuur.” ,,Als we dit niet doen, dan kun je ook Cultura niet subsidiëren.” (ChristenUnie). Onzin. Arbeidsplaatsen en infrastructuur horen bij het WFC, niet bij de Experience. Alsof de ruim veertig bedrijven op het WFC zo’n attractie nodig hebben.

ONDERBUIK Burgerbelangen (die tegen is) kletst vanuit z’n onderbuik, verweten andere raadsleden. Dat deze raadsleden zelf met hun politieke wil hun eigen onderbuik overrulen, verdringen ze. 

De rapporten zien er mooi uit. De risico’s zo mooi in woorden gevouwen, als Japanse origamikunst, dat ze als kansen gelezen worden. Men wauwelde over welke mensen zouden komen (GroenLinks: vegetariërs) of dat het over eerlijk voedsel (CDA) moest gaan. Dagdromerij. De risico’s werden amper besproken. Wethouder Meijer murmelde nog wat over stukje in de krant en onjuist. Maar burgers kunnen zich wel degelijk informeren. Bijvoorbeeld dat het ongewoon is dat een gemeente zoveel bijdraagt, en dat het gewoon is dat het bedrijfsleven veel meer bijdraagt (zoek op wfcbenchmark op edestad.nl).

DEKKING Er is niets bekend over de beleving, de wow-factor ontbreekt, de exploitant heeft geen ervaring met attracties (pagina 65), er is geen collectie, geen brand (pagina 20), er is slechts een dekking van 13 miljoen voor een lening van 20 miljoen (pagina 22), en nog veel meer. De onderbuik zegt genoeg.

Lees hieronder de bijlagen ‘Toelichting op arbeidsplaatsen in Ede’ en ‘Benchmark van investeringskosten’.

Nando Eskes heeft een internetbedrijf en is oprichter van de Edesche Concertzaal. Deze column verschijnt tweewekelijks. Reacties zijn welkom per mail via nando@eskesmedia.nl.

----------------------------------------------

ARBEIDSPLAATSEN IN EDE

Dit achtergrondartikel is een bijlage bij bovenstaande column. Onderstaande cijfers zijn gebaseerd op Ede in Cijfers.

Wat betekenen 2.000 arbeidsplaatsen voor Ede?

De raad schermt met 2.000 arbeidsplaatsen die het World Food Center ‘genereert’. Nu heb ik met dat woord genereren moeite, want de bedrijven doen dat, en niet het WFC. Maar goed, het WFC biedt ruimte aan bedrijven en dat brengt naar schatting totaal 2.000 arbeidsplaatsen op. De WFC Experience zelf is goed voor zo’n 40 tot 80 fte (gebaseerd op ruim 2 miljoen personeelskosten, bladzijde 36 business case).

De gemeente Ede heeft zo’n 59.000 arbeidsplaatsen. Vanaf 2017 groeit dit aantal rond de 2 procent per jaar, dat is 1.080 arbeidsplaatsen per jaar. Het World Food Center draagt dus voor zo’n 1,9 procent bij aan het aantal arbeidsplaatsen, vergeleken met 2020.

Wat zijn de grootste arbeidssectoren in Ede?

Ede wil graag de food-sector benadrukken en daar werkgelegenheid in scheppen. Wat zijn op dit moment de grootste arbeidssectoren in Ede? Dat is groothandel en detailhandel (met 19,7% goed voor een op de vijf banen), gezondheidszorg (met 18,1 procent goed voor een op de vijf en een halve baan), zakelijke dienstverlening (met 15,4% goed voor een op de zes en een halve baan). Deze drie sectoren maken 53,2 procent van de arbeidsplaatsen uit (in het jaar 2020). 

Welke arbeidssectoren groeien in Ede?

De hardst groeiende sectoren tussen 2017 en 2020 waren Groothandel en detailhandel (van 18,6 naar 19,7 procent, 1.000 arbeidsplaatsen erbij), Gezondheidszorg (van 17,5 naar 18,1 procent, plus 690 arbeidsplaatsen), Zakelijke dienstverlening (van 15,1 naar 15,4 procent, plus 410 arbeidsplaatsen), Onderwijs (van 6,6 naar 6,8 procent, plus 240), Horeca (van 4,3 naar 4,4 procent, plus 120), Openbaar bestuur (van 2,9 naar 3,0 procent, plus 100).

Sommige sectoren krimpen relatief, maar groeien in aantal arbeidsplaatsen, zoals Industrie/delfstoffenwinning.

Welke arbeidssectoren krimpen in Ede?

Dat zijn vier sectoren. Tussen 2017 en 2020 verliezen de volgende sectoren banen: Financiële instellingen (van 2,2 naar 1 procent, 670 arbeidsplaatsen), Vervoer, opslag en communicatie (van 8,2 naar 6,9 procent, 590 arbeidsplaatsen), Landbouw/visserij (van 3,1 naar 2,9 procent, 30 arbeidsplaatsen) en Nutsbedrijven (30 arbeidsplaatsen). Het totaal banenverlies in deze vier sectoren komt uit op 1.320 banen.

Waar komt de banengroei van het WFC terecht?

Tussen 2017 en 2020 zijn de meeste sectoren gegroeid. Opvallend genoeg niet de sector landbouw/visserij. Juist daarin zou het World Food Center toch effect moeten hebben, daar zitten al 40 bedrijven. Het kan zijn dat deze bedrijven zich registreren als zakelijke dienstverlening, horeca, onderwijs of iets anders. Dat betekent wel dat het World Food Center niet zoveel te doen heeft met de klassieke manier van voedsel maken. Het CDA wees daar al een beetje op tijdens de oordeelvormende vergadering met de vraag of er ook aandacht komt voor ‘eerlijk’ voedsel.

Wat is de werkgelegenheid in de Agro & Foodketen?

Tussen 2017 en 2020 is de werkgelegenheid in de Agro & Foodketen gegroeid met 620 personen, van 13,7 naar 14,3 procent. Het percentage Agro & Foodbedrijven schommelt tussen de 11 en 13 procent. De trend in het aantal bedrijven is dalend, maar gezien het toenemend aantal arbeidsplaatsen groeien de blijvende bedrijven blijkbaar.

Constatering is dat de overheden flink investeren en veel beleidsruimte creëren voor een sector die zo’n een op de tien banen genereert. Er zijn drie sectoren die groter zijn en met minder inspanning vanuit de overheid misschien harder kunnen groeien. Dat is onbekend, maar dat zou uitgezocht kunnen worden. Meer waar voor het geïnvesteerde geld kan misschien in andere sectoren makkelijk verkregen worden.

De ZZP’ers verzorgen met 13,6 procent van de werkgelegenheid bijna net zoveel werkgelegenheid. 

Wat is de taak van de overheid?

De overheid verzorgt de basisvoorzieningen op allerlei vlak. Zij moet ervoor zorgen dat bedrijven kunnen draaien (goede regelgeving), mensen zich kunnen verplaatsen (goede infrastructuur) en dat mensen zich kunnen ontwikkelen (onderwijs, cultuur). Ook zorgt zij voor veiligheid, natuurbeheer, kortom, allerlei dingen die zonder winstoogmerk uitgevoerd moeten worden. De vraag hier is natuurlijk uiteindelijk: past een attractiepark als het WFC Experience in dit rijtje? De vraag stellen is hem beantwoorden.

----------------------------------------------------------

HOE WORDEN DE BENCHMARKS GEFINANCIERD?

Dit achtergrondartikel is een bijlage bij bovenstaande column De onderbuik van de gemeenteraad.

In de second opinion over de WFC Experience staat een benchmark. Daar wordt het WFC Experience vergeleken met nationale en internationale evenknieën. Het zijn, volgens de onderzoekers, de best mogelijke vergelijkingen.

In de benchmark ontbreekt een vergelijk wat betreft de financiering van deze attracties. Onderstaand de resultaten van een korte zoektocht naar de financiering van de in de benchmark genoemde activiteiten.

De conclusie is dat de WFC Experience een veel lagere private bijdrage kent dan de andere partijen, waarbij die private bijdrage ook nog over 7 jaar wordt verspreid.

CORPUS - Geen subsidie - geen overheid - privaat

Kosten: 20 miljoen euro, opening 2008.
https://web.archive.org/web/20101010140627/http://www.beleidsimpuls.nl/corpus_museum.php
Op reis door de mens – De Groene Amsterdammer
Hoe Corpus het redt zonder subsidie

Het Spoorwegmuseum - eigen stichting en fondsen - geen overheid

Stichting Fondsenbeheer Spoorwegmuseum (SFS).

Landelijk op plaats 7 als cultureel icoon (merkbekendheid).

Opgericht vanuit de spoorwegen.

Jaarverslag 2019 - 1 juli 2020

Oprichting van het Spoorwegmuseum

Naturalis Biodiversity Center - stichting - rijkssubsidie - kleine bijdrage gemeente

Uit het jaarverslag 2020: “De stichting voorziet in haar inkomsten in hoofdzaak uit drie geldstromen: rijkssubsidie in het kader van de culturele basisinfrastructuur en Erfgoedwet, rijkssubsidie voor wetenschap en onderzoek en overige opbrengsten (directe opbrengsten, tweede en derde geldstroom).”
https://www.naturalis.nl/system/files/inline/Verantwoording%202020.pdf

In 2014 voor nieuwbouw: grondverkoop door gemeente Leiden aan Naturalis, en een gift van 1 miljoen euro aan Naturalis voor onder meer aankoop van T.Rex.

https://leiden.intobusiness.nu/nieuws/geld-en-grond-voor-naturalis.html

The Titanic Experience (Belfast, Noord-Ierland) - 45/45 rijk/privaat - zo’n 10 procent gemeente

Kosten: 97 miljoen pond

Bijdrage gemeente: 10 miljoen pond.
Bijdrage privaat: 43,5 miljoen pond

Bijdrage Northern Ireland Executive: 43,5 miljoen pond

Financierders: Department of Enterprise, Trade & investment, Northern Ireland Tourist Board, Belfast City Council, Belfast Harbour Commissioners, Titanic Quarter (projectontwikkelaar).

Belfast City Council Titanic Signature Project Investment Review Deloitte.

Agenda item - Titanic Signature Project
Northern Ireland Tourist Board – Review of the Signature Projects

Investment Strategy for Northern Ireland
Titanic Belfast

Architects and Masterplanners for retail, mixed use, tower, waterfront and gardens projects

EPIC The Irish Emigration Museum - privaat

Kosten: 12 miljoen euro.

Irish Emigration Museum - a truly Epic new Dublin attraction

EPIC The Irish Emigration Museum

Cité du Vin (Bordeaux, Frankrijk) - gemeente groot deel - andere overheden grootste deel - private deelname: 15 procent

Oprichters/financiers: Nouvelle-Aquitaine Region, Metropolis of Bordeaux, City of Bordeaux, Bordeaux Wine Council (CIVB) and the Bordeaux Chamber of Commerce and Industry. 

Kosten: 81 miljoen euro. Bijdragen van:

Stad Bordeaux: 31 miljoen euro

De private sector: 15 miljoen 

Europa: 12 miljoen

Metropolis of Bordeaux: 8 miljoen

Andere deelnemers: 15 miljoen

Foundation for wine culture and civilisations

Bordeaux’s $81 Million Cité Du Vin Aims to Be the Guggenheim of Wine

Klimahaus Bremerhaven (Bremerhaven, Duitsland) - rijk en Europees

The investment amount was approximately 70 million euro, partly from public funds promoted by the Ministero Federal Economics and Technology of Germany and partly by European funds.

Klimahaus Bremerhaven

Technopolis (Mechelen, België) - Vlaamse overheid

Technopolis - ons team