‘Kamp’ vertelt verhaal van Auschwitz: ‘Zijn er écht zoveel levens genomen?’

EDE Een enorme maquette gebaseerd op Auschwitz-Birkenau vormt vrijdag 13 mei het podium van Theater Cultura. Overvolle barakken, een spoorlijn, een poort met de woorden ‘Arbeit macht frei’. Op het toneel wordt de miniatuurversie van het kamp tot leven gewekt: duizenden geknutselde poppetjes verbeelden de gevangenen en hun beulen.

Drie spelers van theatergroep Hotel Modern wekken het kamp tot leven, filmen de gruwelijke gebeurtenissen en maken het publiek ooggetuige. Het verhaalt over de verschrikkingen onder het regime van Hitler en grijpt rechtstreeks terug op de familiegeschiedenis van Pauline Kalker, één van de maaksters. Zij heeft haar opa nooit gekend omdat hij om het leven kwam in Auschwitz. Net zoals een kleine zes miljoen andere Joden in Europa de dood vonden tussen 1940 en 1945. 

 ,,Ik vind dat deze geschiedenis niet vergeten mag worden”, vertelt Kalker. ,,Deze voorstelling is ter nagedachtenis, maar ook ter bewustmaking van dat er in mensen een kracht schuilt die in staat is tot stelselmatige discriminatie en zelfs genocide. Niet heel lang geleden hebben we dat nog gezien in Rwanda en in de jaren negentig in het voormalige Joegoslavië.”

Hotel Modern maakte ‘Kamp’ al eerder, maar de voorstelling heeft aan zeggingskracht niet ingeboet. Misschien is de relevantie zelfs wel toegenomen in een verharde samenleving. Kalker: ,,Ik hoop dat Kamp bezoekers inspireert een vredelievender, tolerantere boodschap uit te dragen.” 

3500 POPPETJES In de voorstelling bevolken 3.500 poppetjes van 8 cm een podiumvullende maquette van Auschwitz. De figuren zijn allemaal voorzien van een eigen, expressieve gezichtsuitdrukking. Kalker en haar collega-acteurs Herman Helle en Arlène Hoornweg bewegen de gevangenen voort tussen de barakken, bootsen de wreedheden na die zich er hebben afgespeeld en filmen dat met mini-camera’s. De beelden worden geprojecteerd op de achterwand zodat bezoekers zowel close-ups krijgen als een helikopterview. Zij zien van heel dichtbij hoe de gevangenen zwoegen, lijden en uiteindelijk bijna allemaal sterven. In een dystopisch decor van gaskamers, treinrails en veel prikkeldraad.

,,Wij geven een behapbare reconstructie’’, vertelt Kalker. ,,3.500 poppetjes op het toneel, dat oogt veel. Je krijgt het gevoel: zijn er écht zoveel levens genomen? Een complete bevolkingsgroep is weggevaagd. Een maquette is een heel goede vorm om dingen op schaal te laten zien.” 

Toen ze ‘Kamp’ dertien jaar geleden maakte, was er aanvankelijk twijfel: zitten mensen hier wel op te wachten en is het verhaal niet überhaupt te heftig om zo indringend te verbeelden? Bovendien: er zijn al zoveel boeken geschreven en films gemaakt over dit onderwerp, wat voegt een theaterproductie nog toe? Kalker: ,,Maar toen we eenmaal gingen spelen, was de interesse overweldigend.”

KAARTEN Kaarten voor deze indrukwekkende voorstelling zijn verkrijgbaar via www.cultura-ede.nl/theater of via de klantenservice van Cultura op tel. 0318-672800.