Stormloop naar Muur van Mussert

LUNTEREN Tweeduizend mensen bezochten dit weekend de Muur van Mussert op de Goudsberg. Voor het eerst was het beruchte artefact officieel te bezichtigen in het kader van de open monumentendag.

Freek Wolff

Op 29 september zal minister Van Engelshoven het rijksmonumentschildje overhandigen aan Roderick Zoons. De enorme toeloop verraste de eigenaar van recreatiecentrum De Goudsberg enigszins. ,,Ik hoor dat ze het fijn vinden dat het nu toegankelijk is. Ze vinden het belangrijk dat het blijft bestaan en dat er educatie bij komt."

Zoons is lid van Stichting Educatiecentrum De Goudsberg en denkt dat er in goed overleg een mooi bedenkingscentrum kan komen op de plek waar de NSB in de jaren dertig toogdagen hield. De open monumentendag bleek een goede gelegenheid om te polsen wat de interesse is.

,,Voor deze dag hebben we een tent geplaatst, maar als je hier het verhaal wilt uitleggen, zal er iets blijvends moeten komen waar je bezoekers kunt ontvangen", zegt Zoons. Ook de amfitheaterachtige cirkel ervoor en de aanlooproute moet in stand blijven.

CATACOMBEN De muur is dik, zo dik dat er zelfs een fors gangpand in aanwezig is. Voor de gelegenheid is deze schoongemaakt en de staat van de tachtig jaar oude muur is (binnen) op het oog nog verrassend goed. De stenen zijn zeer robuust. Er hangt een lint van lampjes in de catacomben om van de ene naar de andere kant te lopen. ,,Ik vind het wel spannend en indrukwekkend", zegt een Lunterse bezoeker. Hij was er nog nooit geweest. ,,Het is belangrijk dat we de geschiedenis niet vergeten en dat we daarmee voorkomen dat zoiets weer kan gebeuren."

Woorvoerder Ronald Busser legt uit: ,,Deze muren in de onderdoorgang zouden destijds bekleed worden met marmeren stenen met de namen van de gevallenen bij de NSB. Ter nagedachtenis. Ook Mussert zou hier een mausoleum krijgen." Saillant is in dit licht dat de kans nu groot is dat op deze plek een tentoonstelling komt met uitleg over de zwarte bladzijde in de Nederlandse geschiedenis, omdat de NSB de Duitse bezetter steunde.

HIMMLER Aan de achterzijde zijn op de flanken tegen de muur twee kleine huisjes te zien, maar die zijn in slechte staat. ,,Op een oude foto zie je dat Mussert hier lachend uit die deur komt lopen, samen met SS-leider Heinrich Himmler", aldus Busser. ,,Hier schreef hij ook de brieven aan Hitler."

Een bezoeker uit Ede vindt dat het besef voor geschiedenis behouden moet blijven. ,,Zodat nieuwe generaties nog iets tastbaars hebben van onze voorouders en waar sommigen achteraan liepen."

Zoons zegt dat het sentiment in de loop der jaren over de muur is veranderd. ,,De laatste jaren ontstond het besef dat je ook een zwarte bladzijde in de geschiedenis moet bewaren. Als je dat op een goede manier met educatie kunt vertellen, is daar veel belangstelling voor. Dat blijkt nu. Zodat we er lering uit kunnen trekken."

AUDITORIUM Architect Rick Abelen van de universiteit Eindhoven won de prijsvraag en stelt zich het bedenkingscentrum in een cilindervormig auditorium voor, onder de grond in het midden aan de voorzijde. ,,Een plek voor debat en voor scholieren, want dit is het enige wat tastbaar overgebleven is van de NSB en de collaboratie", zegt hij. ,,In de muur zelf zou je een museum in kunnen richten." Voor de realisatie moet de stichting nog wel een verdienmodel bedenken.

BIJZONDERE PLEK René van Heijningen schreef een boek over de beruchte muur, waarin een enorme hoeveel informatie te vinden is over de jaren dat aanhangers van de Nationaal Socialistische Beweging net buiten Lunteren zo nu en dan neerstreken om naar de demagogische hagespraken van Mussert te luisteren. Zaterdag was hij ook present bij de muur en sprak hij groepen met bezoekers toe, op de plek waar in de jaren voor de Tweede Wereldoorlog duizenden mensen uit het hele land met muziek en vaandels het nationaalsocialisme omarmden. ,,Door de aandacht in de media, die er de laatste weken was, begrijp ik het wel dat je hier nu veel bezoekers ziet. Het is toch een bijzondere plek, daarom vind ik het niet heel verrassend. Ze zijn doorgaans positief dat de muur behouden blijft en dat we er aandacht aan schenken."

MONUMENT De Muur van Mussert was vele jaren onderwerp van gesprek, omdat het langzamerhand in steeds slechtere toestand verkeert. Er waren voor-en tegenstanders van het instandhouden van het artefact. Sommigen zijn bevreesd dat het een soort bedevaartsoord kan worden voor neonazi's. Anderen vinden het gedachtegoed en de NSB-acties zo verderfelijk dat ze alle herinnering met wortel en tak willen wissen. Nu werd dit jaar de muur uiteindelijk tot monument benoemd. De vraag is nu in hoeverre de stichting de bedenkplaats vorm zal geven en de muur zelf zal renoveren, of juist verder zal laten verpauperen.