Afbeelding
Bureau Spotlight
Bureau Spotlight

Religie in coronatijd: digitaal als het moet, bij elkaar als het kan

6 juli 2020 om 17:00 Religie

EDE Wat doe je als kerk of moskee tijdens een intelligente 'lockdown'? Veel religieuze gemeenschappen kwamen de afgelopen maanden voor moeilijke keuzes te staan. Bureau Spotlight inventariseerde hoe Edese kerken en moskeeën omgaan met het coronavirus. De resultaten lichten we hieronder toe. Ook laten we deskundigen aan het woord over de risico’s die gemeenschappen vermeden óf genomen hebben.

Suzan van Loenen/Bureau Spotlight 

Nagenoeg alle religieuze organisaties in Ede stapten aan het begin van de coronacrisis over op digitale bijeenkomsten. Alle veertien kerken en moskeeën die meewerkten aan ons onderzoek hebben in de periode tussen 12 maart en 31 mei digitale diensten of contactmomenten gefaciliteerd. Bij enkele religieuze organisaties komen mensen deze weken ook in kleinere groepen fysiek bij elkaar, maar de meesten zien hier vanaf.

STEUN IN GELOOF ,,In tijden van crises zoeken mensen steun in geloof en spiritualiteit”, verklaart prof.dr. Peter Nissen, hoogleraar oecumenica en expert op het gebied van kerkelijke actualiteit. Een crisis als nu met het coronavirus kan volgens hem zorgen voor onzekerheid. In die onzekerheid hebben mensen behoefte aan houvast.

Nissen: ,,Steun zoeken mensen vooral in het ontmoeten van geloofsgenoten: het gevoel ergens bij te horen. Dat kan troost bieden.” Maar het coronavirus steekt daar precies een stokje voor. ,,In deze crisis is juist dat samenkomen niet mogelijk door de regels rond het afstand houden.”

OPPASSEN De eerste versoepeling vond plaats per 1 juni. Vanaf die dag mochten bijeenkomsten in fysieke vorm weer plaatsvinden met maximaal dertig bezoekers. Zes van de veertien religieuze organisaties maakten hier gebruik van. Vijf organiseerden daarnaast ook nog digitale bijeenkomsten, één ging volledig over naar fysieke samenkomsten.

Prof.dr. Andreas Voss is hoogleraar infectiepreventie aan het Radboudumc en arts-microbioloog bij het Canisius-Wilhelmina Ziekenhuis. Volgens hem is de situatie in Nederland inmiddels geschikt om bijeenkomsten weer toe te staan. ,,Op dit moment zijn minder mensen ziek dan tijdens de coronapiek. De kans dat een besmet persoon nu naar een kerk komt, is dan ook vele malen kleiner dan een paar maanden geleden.”

PROTOCOL Bij de hervormde Sionkerk in Ede zijn ze zich bewust van de risico’s. Ze maakten, op basis van de geldende maatregelen en adviezen, een eigen protocol voor samenkomsten. In de maand juni oefenden ze met maximaal dertig bezoekers, vertelt scriba Gerard Ros. ,,We testten met gezinnen van kerkenraadsleden.” Op die manier werden de puntjes op de i gezet. Ros: ,,We hebben gekeken: hoe is het om afstand te houden, zijn er foutjes in onze plannen geslopen, waar moeten we extra voorzichtig zijn?”

Inmiddels zijn de foutjes eruit en hebben ze er bij de Sionkerk vertrouwen in dat het goed gaat komen. ,,De grote lijnen zijn duidelijk. Je went snel aan nieuwe gewoontes”, vertelt de scriba. Per 1 juli kunnen gemeenteleden weer fysiek naar een dienst in de Sionkerk. Hierbij maken ze gebruik van een reserveringssysteem. ,,Mensen kunnen nu aangeven wanneer ze naar de kerk zouden willen. Vervolgens maken we een indeling. We vinden onze weg erin.”


Interieur van de Turkse moskee in Ede. - Bureau Spotlight

KEUZES MAKEN Ook bij Al Mouahidin, de Turkse moskee in Ede, zijn ze druk bezig met de samenkomsten na 1 juli. De afgelopen maanden was de moskee gesloten. Voorzitter Huseyin Durmus: ,,Dat deden we expres. We wilden geen bijeenkomsten met dertig personen. Dan zouden we keuzes moeten maken die we niet willen maken: wie mag wel en wie mag niet komen?”

Toespraken van de imam zonden ze de afgelopen periode uit via de website en Facebook. ,,Maar samenkomen, ook in kleine groepen, hebben we iedereen afgeraden”, aldus Durmus. Dit was voor de islamitische gemeenschap erg lastig, zeker tijdens de vastenmaand Ramadan. ,,Mensen missen het samenzijn, zeker met de traditionele iftar-maaltijden. Maar we hebben steeds gezegd: niet doen, niet doen, niet doen.”

Ook nu ze per 1 juli wel samen komen, zijn ze bij de moskee erg voorzichtig. Durmus: ,,We hebben voor de eerste keren beveiliging gehuurd. We willen dat mensen het serieus nemen.” Volgens de voorzitter is dat nodig, omdat de gemeenschap veel last heeft van vooroordelen. ,,We kunnen ons geen fout permitteren. Als we een corona-uitbraak veroorzaken, wordt dat gelijk groot uitgemeten in de media. We hebben de verantwoordelijkheid extra nauwkeurig te zijn: iedereen moet zich aan de regels houden.”

'HUGGEN' STAAT CENTRAAL In totaal geven tien van de veertien religieuze gemeenschappen die deelnemen aan ons onderzoek aan sinds 1 juli weer fysieke bijeenkomsten te organiseren. Vier hiervan doen dit in combinatie met digitale diensten. Vier gemeenschappen vermijden grote samenkomsten met leden de komende periode nog.

Eén daarvan is Eldad Community. ,,Elkaar huggen, samen zingen en persoonlijk contact staan centraal bij ons”, vertelt Sijbrand van der Schans van Eldad. ,,Met alle leden samenkomen, op anderhalve meter afstand, heeft voor ons weinig toegevoegde waarde. Daarnaast zijn we een kleine gemeente, waardoor samenkomen met de huidige protocollen te veel druk legt op de paar mensen die dat dan moeten organiseren.”

Digitale samenkomsten zijn het uitgangspunt bij Eldad. Van der Schans: ,,Wel motiveren we mensen inmiddels om elkaar in kleine groepen op te zoeken. Met twee of drie huishoudens en uiteraard met inachtneming van de regels”. Maar de kerkdiensten of bijeenkomsten als de jaarlijkse gezamenlijke picknick: die gaan voorlopig niet door. ,,Dan moet toch iemand politieagent gaan spelen en dat vinden we niet gewenst.”

TERUG NAAR HOE HET WAS Religieuze gemeenschappen zoeken het contact met elkaar, ook in tijden van corona. Als de situatie erom vraagt, gebeurt dit digitaal. Maar, in tegenstelling tot Eldad Community, willen veel organisaties zo snel mogelijk terug naar de oude situatie. Echt terug kan als het aan prof.dr. Andreas Voss ligt nog niet: ,,Maar wel iets wat erop lijkt”.

Volgens de hoogleraar is voor bezoekers van een bijeenkomst, of dat nu een kerk of iets anders is, een aantal zaken belangrijk. ,,Blijf thuis als je je ziek voelt, ook met milde klachten. Als je gaat, doe dat dan bij voorkeur op de fiets en in de auto alleen met mensen uit je eigen huishouden. En tot slot, als je er bent: houd afstand, hoest en nies in je elleboog, was je handen én vermijd het aanraken van je gezicht.”

Zingen is voor veel religieuze gemeenschappen een vast onderdeel van bijeenkomsten. Hoe religieuze organisaties daarmee omgaan, lees je in dit verhaal.

Suzan van Loenen werkt voor Bureau Spotlight, lokale onderzoeksjournalistiek in de Foodvalley. Ga jij regelmatig naar bijeenkomsten, religieus of anders, en gaan die deze maand weer van start? Laat het ons weten. We zijn benieuwd naar jullie ervaringen. 

Bureau Spotlight is een samenwerking van BDUmedia, Omroep Ede en de School voor Journalistiek in Ede. Mede mogelijk gemaakt door subsidie van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek.

Mail de redactie
Meld een correctie

Deel dit artikel via:
advertentie
advertentie