De werkkamer in de woning van Noordman staat bomvol boeken en andere paperassen. Hier vond de noeste arbeid plaats voor zijn nieuwste titel. Op tafel liggen kopieën van het gastenboek van De Ruif in Garderen, een buitenhuis van dr. J.P. Kruimel, een chirurg uit Utrecht. Voor een flink gedeelte van Noordmans boek vormde dit een goede basis om mee te werken. ,,Ik kreeg dat van iemand die dacht dat ik het wel interessant vond. Het origineel is nergens meer te vinden, maar hierin staan verhaaltjes, opmerkingen en gedichten, met de hand geschreven, onder anderen door buitenlandse militairen."
Zo is er een gedicht te lezen van het joodse echtpaar Ilse en Max Glaser dat er in 1943 in werd gezet. ,,Zij hebben de oorlog overleefd. Ik kon hun dochter opsporen. Zij woont in Amstelveen en was net na de oorlog geboren. Ze vond dit prachtig om te zien en het bezoek leverde mij twee foto's op van dat oude buitenhuis. De Duitsers hebben het later in brand gestoken, zodat er geen andere foto's meer van zijn. Er doen vreemde geruchten de ronde, dat Kruimels eigen vrouw de boel verraden zou hebben. Maar daar is geen hard bewijs van. Glaser was gevlucht uit Duitsland en heeft ook in Voorthuizen ondergedoken gezeten. Nadat ze zo'n korte tijd in Nederland waren, konden ze al verdraaid goed Nederlands."
In het gastenboek staat van Glaser het gedicht met de titel 'Wij wachten':
'Dagen, weken, maanden gaan voorbij in oorlog over Nederland. En wij wachten... Wanneer komt eindelijk de tijding van rust en vrede? De bevrijding. Wij wachten… Nog is de dag ons niet onthuld, wees vol vertrouwen in geduld. Wij wachten… Hoort gij het tromgeroffel en fanfare? Zij komen en brengen ons de mare op die wij wachten… Daarom: houd moed en geloof, dan wordt beloond, ons lang geduld met zegepraal bekroond. Eens klinkt de roep dat gij het hoort: in naam van Oranje, doe open de poort! Voor hen die wachten. Dan zal De Ruif ontwaken en Nederland is vrij, het luidt de klok en angst en zorgen zijn voorbij. Voor hen die wachten…'
JAARWISSELING Een tweede gedicht van oudjaarsavond eind 1944 vonden de kinderen van Glaser pas veel later, toen hun vader overleden was en hun moeder naar een verzorgingshuis verhuisde. ,,Tussen een schilderijlijstje kwamen verfrommelde papiertjes tevoorschijn met een gedicht. Dat ging over een akelige jaarwisseling, want de koffie was op, de kachel ging uit, er was geen borrel. Het was een dramatisch gedicht. De uitgever heeft dit in het boek afgedrukt."
In het gastenboek staat ook een stukje over Hans Blankenberg, een bekende verzetsstrijder uit de buurt van Garderen en Elspeet. ,,Hij is door de Duitsers mishandeld en doodgeschoten."
Een Engelsman schreef het stuk 'Ode aan RAF', waar hij een woordje 'slang' (plat) aan toevoegde, van 'a piece of cake' tot 'a shaky do'. ,,Hij was in de buurt van Hoenderloo neergekomen en heeft even bij Kruimel in huis gezeten."
De Britse soldaat Walsh schreef: 'Soldiers of fortune are we, wherever we wonder there's sure to be plunder. Where ferry's asunder cause soldiers of fortune are we'. ,,Ik heb m'n uiterste best gedaan om zijn familie op te sporen, maar dat is niet gelukt." De keren dat het wel lukte, gaf dit de auteur een grote kick. Zo spoorde hij wel familieleden op via de Engelse krant The Guardian, waarin stond dat Walsh overleden was. ,,Binnen twee dagen had ik bericht terug. Zo kon ik een dochter van die soldaat ontmoeten. Maar heel veel nieuws kreeg ik niet te horen. Veel nabestaanden zeggen dat hun vader de helft niet vertelde. Vermoedelijk doordat ze traumatische ervaringen hadden en daar niet graag over vertelden."
EXECUTIES De Heerdenaar schreef vanaf het jaar 1998 al eerder over het thema oorlog. De eerste titel was 'Ondergedoken op de Veluwe', de tweede 'Luchtalarm op de Veluwe' en er verscheen een omnibus van beide boeken met toevoegingen. Tussendoor verleende hij nog medewerking aan een Engels boek, wat te maken had met de parachutisten die tijdens Operatie Market Garden in de omgeving van Arnhem en Ede waren gedropt. ,,Een zoon van een van die mannen kwam met mij in aanraking."
De derde boektitel is 'Vijftien executies', dat handelt over terechtstellingen op de IJsseldijk bij Hattem, vlak voor het einde van de oorlog. ,,Een van de slachtoffers was dokter Eskes. Later bleek dat hij ook enorm veel had samengewerkt met Kruimel. De vrouw van Eskes leefde nog en van haar kreeg ik inzage in het volledige archief van haar man."
RODE OORTJES Noordman was zelf altijd werkzaam bij de Belastingdienst in Apeldoorn. ,,Speurwerk ligt mij bijzonder goed." Als kleine jongen woonde hij in Kampen, waarna hij op elfjarige leeftijd met zijn ouders naar Heerde verhuisde. Hij is er nooit weggegaan. De ouderlijke woning staat op honderdvijftig meter afstand.
Wolter was altijd zeer geïnteresseerd in het vak geschiedenis. Met rode oortjes luisterde hij op de middelbare school al naar de mooie verhalen van zijn docenten Versloot en Haverkamp. ,,Bij veel vakken had ik mijn hoofd er niet bij, maar tijdens de geschiedenislessen wel. Ik had voor het eindexamen een tien! (schatert). Maar ik had dan ook hard geleerd."
Historie vindt hij fascinerend. ,,Het heden is uit het verleden ontstaan. Je ziet het vandaag de dag terug in de dingen die er gebeuren." Vooral gebeurtenissen rond de Tweede Wereldoorlog hebben zijn interesse. Hij wijst op de jaren zeventig, toen reporter Jan van Hiddel in zijn ogen een prachtige tv-serie maakte voor de NCRV met de titel 'De tijd stond even stil'. ,,Eén aflevering fascineerde me enorm. Bij de drooglegging van de Flevopolder kwamen letterlijk stukken boven water van neergestorte vliegtuigen. Later heb ik in 2014 op de achtergrond nog geholpen bij de berging van een Halifax bommenwerper hier in Heerde."
De rode draad van Noordmans nieuwe boek is de bundeling van vluchtverhalen van ruim twintig gestrande geallieerde militairen uit Engeland, de Verenigde Staten, Canada en Polen. ,,Ze hebben een tijd op de Veluwe gezeten en vervolgens wilde ik kijken hoe het ze verder is vergaan. Een aantal heeft bevrijd gebied bereikt, hoewel dit er niet zoveel waren. De Duitsers zaten er bovenop."
Sommige verhalen kende de schrijver al twintig jaar, maar hij wilde meer uitzoeken voordat hij ging publiceren. Hij lacht als ik vraag naar de hoeveelheid bronnen die hij vond, want die is groot. Niet één van de veteranen van wie hij de verhalen vastlegde, is nu nog in leven. ,,Dat is jammer, maar van een aantal wist ik de kinderen te vinden en vond ik de verhalen die hun vader had opgeschreven. Sommigen zijn in Nederland geweest. Ik was vooral op zoek naar het gevoel dat hieruit sprak."
OUDE FIETS De mooiste anekdote van een vluchtende militair vindt Noordmans over de Brit Earl Price. ,,Daar was ik tuk op om het te pakken te krijgen." Price ging lopend en op een oude fiets richting Gibraltar in Spanje, want daar was hij vrij en kon hij Engeland bereiken. ,,Hij heeft het gered! (lacht) De opdracht was altijd om in zuidelijke richting te vluchten. Voor hem was hij in een godverlaten wereld, maar uit zijn beschrijving kun je opmaken waar hij is geweest. Hij heeft het over een spoorlijn, station, Oldebroek en veel Duitse militairen die hij zag lopen. Daarom durfde hij niet verder, dus heeft hij zich lang verstopt. Toen ging hij verder, met slechts één laars aan een voet, want de andere had hij verloren tijdens zijn sprong. Ergens bij Epe ontmoette hij jongelui van een jeugdherberg, waar hij wat te eten kreeg. Zij gaven hem ook een paar andere schoenen en als souvenir kregen ze de laars van Price."
Dankbaarheid richting Veluwenaren voert de boventoon bij de verhalen van de militairen in Noordmans boek. Zo kwam een de Amerikaan John Justice in oktober 1943 in de omgeving van Kootwijkerbroek terecht met zijn parachute, na een noodlanding met zijn vliegtuig. ,,Het echtpaar Bouwman aan de Essenerweg ving hem toen op. Ik heb gesproken met hun zoon en kreeg een foto van zijn ouders. De hele buurt kwam die zondagavond kijken, dus moest Justice na een uur of drie snel weg, want dat was gevaarlijk. Een zoon van een zekere Van den Top uit Stroe uit het verzet heeft hem toen meegenomen. Daar is hij een tijd in huis geweest. Vandaar is hij langer ondergedoken geweest bij meneer Beute, hoofd marechaussee in Barneveld, van de familie die nu in Barneveld een bedrijf heeft in houten vloeren. Beute had meer onderduikers in huis en is later opgepakt met vrouw en dochter. Zij zijn afgevoerd naar een concentratiekamp, waar alleen hij is omgekomen."
Het boek 'Schuilplaats De Veluwe' heeft 357 pagina's en bevat ook veel illustraties. Het kost 24 euro, wordt uitgegeven bij Omniboek en is in winkels te bestellen. Zijn voorgaande boeken werden redelijk goed verkocht. Van zijn eerste titel zijn meer drukken verschenen.
Door Freek Wolff
