‘Homo als [scheldwoord] is funest om uit de kast te komen'

7 juni 2021 om 11:25

De regenboogvlag werd dit voorjaar gehesen op het raadhuis. De gemeente Ede profileert zich als een plaats waar ruimte, vrijheid, gelijkheid en begrip voor LHBTI’ers voorop staat. Sam Elfvering (25)en Evelyn Klarenbeek (14) uit Ede steunen dit initiatief van harte.

Sam is lid van D66 en is lokaal achter de schermen betrokken bij deze partij. Daarom sprak het hem aan dat zijn fractie, samen met veel andere partijen, met het voorstel kwam om Ede als regenbooggemeente te profileren. Hij schrok ervan dat hij - in gesprek met de gemeente - merkte dat de lokale overheid tot nu toe rond dit thema nog geen contact had gehad met scholen, kerken en(sport)verenigingen. ,,Was dat in al die jaren nog niet gedaan? Terwijl die organisaties zoveel effect kunnen hebben op het leven van jongeren en volwassenen. Dat vond ik best schokkend. Ik denk dat het een kwestie was van onbewuste onbekwaamheid. Ze hadden nog geen moeite gedaan om zich op de hoogte te stellen. Dit moet aan alle kanten bevorderd worden, bijvoorbeeld door bij de politie te informeren hoe groot het probleem is. Maar negentig procent van de problemen wordt hier overigens niet gemeld. Daarom moet je in gesprek met organisaties en verenigingen. Een vriend van mij vertelde dat hij bij een voetbalvereniging kwam en daar als homo totaal verrot gescholden werd, met als gevolg dat hij nooit meer is teruggekomen. Daarom hebben trainers en leraren hele belangrijke posities om hier in te grijpen en de groep te corrigeren.”

Sam wil concrete stappen voorstellen die de gemeente kan nemen om acceptatie van LHBTI’ers te verbeteren. Zo wijst hij op de mogelijkheid om in de communicatie ook foto’s te plaatsen van homo-stellen. ,,Want uit de kast komen is vaak nog steeds een heel precair proces. Als je gevraagd wordt of je een partner hebt, is het thema of dit een man of een vrouw is niet meer aan de orde. Daar moeten we naar toe, al ben ik bang dat dit nog best een lang proces kan zijn.”

BI-SEKSUEEL In Zevenaar groeide Sam tot zijn eenentwintigste op. Hij studeerde finance aan de Hogeschool Arnhem en Nijmegen (HAN), waarvoor hij ook aan de slag ging in bedrijven en universiteiten in Zuid-Afrika en Tsjechië. Vervolgens liep hij stage bij de fractie van D66 in Den Haag en ging hij werken bij het Ministerie van Buitenlandse Zaken. ,,Ik ben financieel beleidsmedewerker en dat is interessant, want er worden keuzes gemaakt waar het geld naar toe moet en dat gaat weer over mensen.”

Evelyn is een geboren en getogen Edese, waar ze de Cavaljéschool bezocht. Daarna koos ze voor het Pallas Athene College, waar ze in het tweede jaar zit van de vwo-opleiding. ,,De school is erg gericht op cultuur, waarbij leerlingen veel ruimte krijgen om eigen keuzes te maken, vooral op het gebied van sport en theater. Ik hoop dat ik hierna de kunstacademie kan doen.” De Edenaren hebben verschillende ervaringen met ontdekking van hun eigen seksuele voorkeur en hoe de omgeving daar op reageerde. ,,Toen ik een jaar of dertien was, merkte ik ineens dat ik bij een jongen hetzelfde gevoel had dan ik tot die tijd alleen bij meisjes had. Dat was mijn eerste ontdekking dat ik bi-seksueel ben en dit vond ik heel spannend. Vervolgens komt er een denkproces op gang en probeer je te peilen wat je precies voelt en of dat vaker terugkomt. Mijn ouders stonden volledig open voor deze mogelijkheid en dat was heel prettig. Toch was het voor hen een schok toen ik met een vriend thuiskwam, omdat ik de eerste jaren als tiener vriendinnen had. Mijn vader steunde het honderd procent, maar in het begin had hij er wel even moeite mee. Hij moest er aan wennen, zodat we hier wat strubbelingen over hebben gehad, maar dit is weer goed gekomen. Ik kan me nu geen betere vader voorstellen. Ik vond het trouwens wel bijzonder dat mijn oma heel radicaal mijn seksualiteit accepteerde, terwijl ze toch van een oudere generatie was.”

PARTNER Sam raakte in de eerste jaren steeds verliefd op meisjes, het duurde even voordat de vonk ook bij een jongen oversloeg. ,,Misschien dat ik er eerst toch niet open voor stond en dat ik dacht dat het in de samenleving makkelijker zou zijn als je met een vrouw bent. Het duurde een tijd voordat ik merkte dat ik meer voor jongens voelde.” In zijn tijd in Tsjechië stelde Sam zich direct voor als bi-seksueel, wat de stap om zijn eigen gevoel toe te laten een stuk makkelijker maakte, zodat hij ook met jongens ging daten. ,,Want het eigenaardige is, is dat er in onze samenleving meestal vanuit gegaan wordt dat je als man een vriendin hebt. Dat zit er heel erg ingebakken en biedt weinig ruimte om iets anders te zeggen. Als mensen zouden vragen of iemand een partner heeft of niet, geeft dat veel meer ruimte. Daar zit geen aanname in en maakt het antwoord veel eenvoudiger.”

,, Uit de kast komen is vaak nog steeds een heel precair proces

Tegenwoordig woont Sam alweer een tijd samen met zijn vriend in Ede. In haar kindertijd was Evelyn heel erg jongensgek, zoals ze het zelf noemt. Boybandjes spraken haar bijzonder aan. Totdat ze in groep zeven ook andere gevoelens bij zichzelf bespeurde. ,,Dat wilde ik eigenlijk helemaal niet. Ik moest van mezelf hetero zijn. Toch begon ik heel erg te twijfelen, of ik nu op jongens of meisjes viel. Dat kwam als een verrassing. In eerste instantie plakte ik het labeltje bi-seksueel op mezelf, maar begin van dit jaar merkte ik dat dit niet klopt, want ik val echt op meisjes.” In de brugklas maakte Evelyn er voor zichzelf geen probleem van dat ze zich bi-seksueel voelde. Tegelijkertijd merkte ze bij medeleerlingen enorme weerstand tegen alles wat met homoseksualiteit te maken heeft, vooral op social media. ,,Dan las ik dat ze niet om konden gaan met homo’s en lesbiennes. Dat kwam heel hard bij me binnen.” Ze kreeg zelfs doodsbedreigingen en macabere suggesties als ‘Spring maar van de brug’ of ‘Snij je polsen maar door’. Sam voegt toe dat agressieve taal soms ook omgezet wordt in daden. Zo weet hij van een homo bij wie de tanden uit zijn mond werden geslagen.

AVERSIE Evelyn heeft geen idee waar deze aversie bij anderen vandaan komt, al denkt ze dat dit kan ontstaan door de opvoeding van jongeren en de (religieuze) cultuur waarin ze opgroeien. ,,Dat vind ik erg jammer.” Sam denkt dat stereotypering van verschillende culturen hierbij hardnekkig zijn en benadrukt daarbij het gesprek, om elkaar
beter te leren begrijpen. Ook onderkent hij zijn eigen vooroordelenrichting sommige groepen. Hij vindt het knap dat Evelyn in relatief korte tijd veel over haar seksualiteit ontdekte en hiervoor uitkomt. Hij wijst erop dat het woord homo vaak als scheldwoord wordt gebruikt en dat dit er enorm aan bijdraagt dat het erg moeilijk is om uit de kast te komen.

,,Onbekend maakt onbemind, omdat er toch veel jongeren zijn die er niet voor uitkomen. Dan blijft het een scheldwoord en dat is echt funest voor de bereidheid om ervoor uit te komen. Terwijl het proces in je eigen hoofd over dit thema al heel moeilijk en breekbaar is. Dit wordt nog veel ingewikkelder gemaakt door al die mensen die er iets van vinden.” Evelyn voegt toe dat ook het woord gay gebruikt wordt meteen negatieve connotatie. De Edese had in de brugklas geen aansluiting met haar medeleerlingen. Ze kwam niet vrijwillig uit de kast. Het gebeurde nadat een leerkracht verklaarde dat de ruimte er moest zijn om hiermee naar buiten te komen. ,,Ik was blij en opgelucht dat het nu duidelijk was, maar de manier waarop dit ging was niet leuk. Bovendien voelde ik me in de klas bijna gehaat, want hun houding naar mij veranderde niet. Nu zit ik in een andere klas en daar voel ik me veel prettiger. De leerlingen zijn ervan op de hoogte en accepteren me.”

Evelyn is lid van Gender en Seksualiteit Alliance (GSA), een organisatie waarmee ze paarse vrijdag organiseert. Een paarse week ligt nog in het verschiet, terwijl de groep op haar school inmiddels van drie tot dertig personen groeide. Op 10 december 2020 verzamelde ze al haar moed en deed ze een regenboogvlag om, die ze tijdens alle lessen om hield. ,,Toen ben ik compleet uit de kast gekomen en vertelde ik dat ik op meisjes val. Ik ben gestopt om dit te verdoezelen en intussen heb ik veel vrienden gemaakt die homo, lesbisch of bi-seksueel zijn. Nu voel ik me erg geaccepteerd en daar ben ik heel bij mee. Mijn mentor zit ook bij de GSA. Verder merk ik niet dat bijzonder veel aandacht aan wordt besteed op school.”

WEN ER MAAR AAN Sam denkt dat het open uitspreken van je geaardheid flink kan bijdragen aan de bewustwording en acceptatie. Dat doet hij dan ook op allerlei kanalen als Twitter en Instagram. ,,Voor mijn vrienden is dit intussen heel normaal en dat kan een goede invloed hebben, bijvoorbeeld als hun vrienden negatieve opmerkingen maken over homo’s. Dan kunnen zij hen corrigeren en zeggen: ‘Doe normaal, dat kan niet!’. Want het gaat om een gewoon mens die van iemand houdt en toevallig van hetzelfde geslacht is. Wat kun je daarop tegen hebben? Helemaal niks. Spread the word!, zou ik zeggen.” Dat is ook het doel van de organisatie GSA, onderstreept Evelyn. ,,De diversiteit is er. Een LHBTI’er is gewoon zichzelf en is niet ánders. Wen er maar aan. Liefde is liefde. Wat is daar mis mee? We willen graag dat dit voor iedereen als een vanzelfsprekendheid wordt ervaren. Maar ik merk dat het nog steeds niet genormaliseerd is en dat het nodig is om er aandacht aan te besteden.”

Daarom vinden de twee Edenaren de jaarlijkse parades in Amsterdam (Pride) en andere steden geen overbodige luxe, omdat hier LHBTI duidelijk over het voetlicht komt. ,,Dat is een fantastische bubbel. Hier gaat het erom dat je van iemand houdt en that's it. Op die dagen lopen er net zoveel hetero's als homo's rond. Er is een heel spectrum aan seksualiteit en accepteer dat. Want wat win je ermee door iemand anders in zijn vrijheid te beperken? Helemaal niks.” Sam vraagt zich ook af waarom sommige mensen aanstoot nemen aan de uitzonderlijke uitdossingen en het uitgelaten gedrag van mensen, die tijdens zo'n parade te zien zijn. Hij wijst erop dat dit met carnaval ook gebeurt. ,,Het is niet mijn ding, maar als mensen dat leuk vinden, moeten ze dat vooral doen. Feel free.”

,, Ik ken mensen waarbij het thuis echt niet wordt geaccepteerd

QUEER Sam en Evelyn ervoeren in hun eigen leven geen weerstand vanuit godsdienstige hoek, maar ze weten wel dat sommige LHBTI’ers daar wel mee te maken hebben. ,,Ik ken mensen waarbij het thuis echt niet wordt geaccepteerd”, zegt Evelyn. Sam voegt toe dat hij weet dat het in sommige kringen oké is om mensen om hun geaardheid collectief buiten te sluiten. Maar hij herinnert zich van zijn katholieke opvoeding op school dat het geloof juist iets is om elkaar te
ondersteunen als het moeilijk is. ,,Zoals vluchtelingen, gevangenen en de minima. En LHBTI’ers hebben ook hulp nodig, want als ze er vooruitkomen, hebben ze vaak nog geen groep waar ze zich thuis voelen. Daarom is er gesprek nodig binnen die geloofsgemeenschappen.”

Seksualiteit en van wie je kunt houden is één, terwijl de gender-identiteit weer een ander fenomeen is. Sam denkt dat het tweede aspect nog ingewikkelder is dan het eerste. ,,Als je in het lichaam van een man bent geboren, is de vraag of je je ook zo voelt. Want je kunt je toch vrouw voelen en dan ben je een transgender. Fysiek voel je dat je in een verkeerd lichaam zit. En de samenleving is er niet aan gewend dat een man in een jurk loopt, zodat je je gedwongen voelt om je aan te passen. Iemand die ontdekt dat hij of zij transgender is, krijgt te maken met een ontzettend zwaar proces. Het is nog veel moeilijker dan wanneer je homo of bi-seksueel bent.”

Hij benadrukt daarom dat uitleg en opvoeding op dit gebied zeer gewenst en nodig is. Zo zijn er allerlei varianten in gevoelens. Een man die op een man valt, kan het mooi vinden als zijn partner bijvoorbeeld make-up gebruikt en vrouwelijke uiterlijkheden benadrukt. ,,Dan ben je queer. Maar dat hoeft niet per sé natuurlijk.Aan iedereen wil ik zeggen: verdiep je er een keer in. Er is nog een wereld te winnen als mensen dit zouden doen.”

Dit verhaal verscheen eerder al online als Premium-artikel. Draag je ons werk een warm hart toe? Steun Ede Stad.nl en word abonnee! Scan onderstaande code en mis voortaan niets meer: