Kröller-Müller Museum koopt prominent werk Balla

OTTERLO - Het Kröller-Müller Museum kon onlangs Formerumore di motocicletta (1913-1914, olieverf en gouache op papier, 73 x 101 cm) van GiacomoBalla (1871-1957) aankopen, dankzij de steun van de BankGiro Loterij, de Vereniging Rembrandt, SNS REAAL fonds, VSBfonds en het Mondriaan Fonds. Het schilderij, afkomstig uit een particuliere collectie, is aangekocht voor een bedrag van 2,8 miljoen euro en is hiermee de kostbaarste aankoop in de geschiedenis van het museum.

Met de aankoop van Formerumore di motocicletta kan het Kröller-Müller Museum als enige museum in Nederland het futurisme als integraal onderdeel van de kunstgeschiedenis in de vaste opstelling laten zien. In de jaren zeventig verwierf het museum Volo di rondini (1913) van GiacomoBalla en de sculptuur Formeunichedellacontinuitànellospazio (1913) van UmbertoBoccioni.

Onlangs kon de presentatie van het futurisme worden aangevuld door Le Tour Eiffel, La danzedell'orso en Ritrattofemminile van GinoSeverini (1883-1964), eveneens werken uit de hoogtijdagen van de beweging, die het museum in langdurig bruikleen kreeg.

Balla was een van de voormannen van het futurisme, een voornamelijk Italiaanse beweging die de dynamiek van de moderne samenleving omarmde, die het best tot uiting kwam in de snelheid en de technologie van de machine. Hij maakte Formerumore di motocicletta naar aanleiding van een ritje op een motorfiets (motocicletta), destijds een ongekende sensatie.

De cirkelende banen en lijnen in het schilderij roepen de bewegingen op van de motorfiets in de ruimte: de ronddraaiende banden, de tandwielen en de ketting. De twee witte stervormen die als metalige vonken uit de tandwielen lijken te exploderen, zijn de feitelijke formerumore: de geluiden van de verbrandingsmotor en met name de knallen van de uitlaat. De gele en groene vlakken refereren aan de tuinen van de Villa Borghese en de heuvel van de Pincio, die het toneel vormden voor Balla's inspirerende tochtje.

Formerumore di motocicletta is een van de weinige gezichtsbepalende werken waarin Balla, naast de sensatie van snelheid, ook de sensatie van het bijbehorende geluid van de verbrandingsmotor wilde weergeven. Het schilderij is, met andere woorden, een zeer typerende uitdrukking van het futuristische kernbegrip 'dynamische sensatie', van de totale ervaring van de eigentijdse dynamiek.