Een project van de Regio Foodvalley is het Regionaal Energieloket. Doel hiervan is het stimuleren van gebruik van duurzame energiebronnen, zoals zonnepanelen.
Een project van de Regio Foodvalley is het Regionaal Energieloket. Doel hiervan is het stimuleren van gebruik van duurzame energiebronnen, zoals zonnepanelen. Zonnepanelen
BUREAU SPOTLIGHT

Een snelcursus Regio Foodvalley

30 oktober 2019 om 10:30 Maatschappelijk

EDE Een regionaal samenwerkingsverband. ,,Wat is dat nou weer?'', is een veelgehoorde reactie wanneer Bureau Spotlight op straat uitlegt wat de Regio Foodvalley is. In dit artikel beschrijven we in begrijpelijke taal hoe deze regionale overheid is ontstaan en waar ze mee bezig is.

Mirjam Wolff en Lars Regeer

Voor het ontstaan van Foodvalley gaan we terug naar 2011. Het samenwerkingsverband WERV, met de gemeenten Wageningen, Ede, Rhenen en Veenendaal, loopt op zijn eind en besluit tot een samenvoeging met regio De Vallei. Samen met Barneveld, Renswoude, Scherpenzeel en Nijkerk vormen de acht gemeenten vanaf 2011 het samenwerkingsverband Regio Foodvalley.

Het doel is ambitieus: ‘dé Europese topregio worden op het gebied van agrifood door werken en wonen in de regio aantrekkelijker te maken’, zo lezen we op de website van het samenwerkingsverband.

De gemeenten werken niet alleen onderling samen om dat te bewerkstelligen, ook ondernemers, onderwijs- en kennisinstellingen en afgevaardigden van de provincies Gelderland en Utrecht hebben een plekje aan de tafel van Foodvalley. In bestuurlijk jargon wordt dat ook wel de ‘triple helix’ of de drie O’s (ondernemers, onderwijs en overheid) genoemd.

ZONNEPANELEN Onder de vlag van Regio Foodvalley draaien tientallen projecten. Gebaseerd op de voortgangsrapportage van 2018 (Groei nr. 2) komen we op ruim vijftig projecten, verdeeld over zeven werkprogramma’s. Dat zijn economie, werkgelegenheid, voedsel & circulaire economie, duurzaamheid, ruimtelijke ontwikkeling, wonen en mobiliteit.

Een paar voorbeelden. Onder het werkprogramma mobiliteit valt het fietsnetwerk, waarbij een project is opgezet om de fietspaden van de verschillende gemeenten op elkaar aan te laten sluiten.

Een ander project, dat onder duurzaamheid valt, is het ‘Regionaal Energieloket’. Doel hiervan is het stimuleren van inwoners tot gebruik van duurzame energiebronnen, zoals zonnepanelen. Om dat te bereiken is er een digitaal platform waar bewoners terecht kunnen met hun vragen en gaan bouwcoalities de wijk in om te peilen wat men doet op het gebied van duurzaamheid en om groene energie te stimuleren.

ORGANISATIE Belangrijk om te weten is dat Regio Foodvalley niet functioneert als een zelfstandig bedrijf dat projecten oppakt in regionaal verband. De regio is zo georganiseerd dat burgemeesters, wethouders en ambtenaren van de deelnemende gemeenten het ‘bedrijf Foodvalley’ draaiende houden.

Het organogram van Regio Foodvalley is behoorlijk complex. We lichten daarom een paar bouwstenen van de constructie eruit om wat beter inzicht te krijgen.

REGIOKANTOOR Het regiokantoor ondersteunt de afgevaardigden van de gemeenten bij het runnen van de Foodvalley. Zo dient het regiokantoor als plek voor vergaderingen en brengt het kantoor een magazine uit met een overzicht van de ontwikkelingen in Regio Foodvalley.

Het regiokantoor heeft dus een faciliterende functie, maar wie is dan de baas van de regio? Dat is het regiobestuur. In dit bestuur zit van iedere gemeente een burgemeester of wethouder. Voorzitter is René Verhulst, de burgemeester van Ede. In de statuten van de gemeenschappelijke regeling vinden we de taken terug van het bestuur. Zo stellen zij de plannen voor de komende jaren op van het samenwerkingsverband en zijn ze verantwoordelijk voor de uitvoering van de programma’s en projecten.

Daarnaast hebben ondernemers en onderwijsinstellingen een plekje aan de tafel. Uit het document Gemeenschappelijke Regeling, waarin de spelregels zijn vastgelegd van het samenwerkingsverband, concluderen we dat hun invloed niet bindend is. Over hun bevoegdheden staat namelijk niets vermeld. Met andere woorden: ze praten mee, maar het regiobestuur beslist uiteindelijk.

SCHAKEL Om de raadsleden onafhankelijk te informeren wat er in de Foodvalley gebeurt en om het bestuur te adviseren over wat speelt in de gemeenteraden, is de regiocommissie in het leven geroepen. Deze commissie zorgt voor informatie over en weer en vormt de schakel tussen regiobestuur en gemeenteraden.

De informatievoorziening rondom Foodvalley is belangrijk, want net als bij de gemeente controleren de raadsleden het beleid van burgemeesters en wethouders. De controle werkt in de praktijk als volgt: de raadsleden kunnen commentaar geven op de plannen en financiële stukken van Regio Foodvalley. Op basis daarvan worden de definitieve plannen door het bestuur vastgesteld.

SERIEUZE KRITIEK Een punt van discussie bij dit soort constructies is vaak of de bestuurders democratisch zijn aangesteld. De bestuurders zijn namelijk niet gekozen door de inwoners, maar aangesteld door de colleges van burgemeester en wethouders. Om te voorkomen dat bestuursleden van het samenwerkingsverband vrijuit de lijnen uitstippelen, is in de Wet Gemeenschappelijke Regeling de democratische controle geregeld. Op papier ziet de Foodvalley-constructie er strak uit. In de praktijk daarentegen vallen nog flinke stappen te zetten. De raadsleden ervaren namelijk grote afstand tot wat zich in de regio afspeelt, zo concludeerden de Rekenkamers van Ede, Wageningen, Rhenen en Veenendaal. In het recent verschenen rapport 'Zicht op Foodvalley' klinkt serieuze kritiek op de intergemeentelijke samenwerking. De conclusie in een notendop: ‘De informatievoorziening aan de gemeenteraden over de doelen van de projecten, de bereikte resultaten en bijbehorende inzet kent gebreken en kan worden verbeterd’.

8 EURO PER INWONER Allereerst zijn er de kosten van het kantoor. De financiering van het regiokantoor bestaat voornamelijk uit de bijdrage van de acht deelnemende gemeenten. In 2018 is dat een bedrag van iets minder dan 1,4 miljoen euro, wat neerkomt op 2,99 euro per inwoner.
Daarbovenop komen de kosten van de werkprogramma’s. De totale kosten in 2018 waren begroot op circa 3,1 miljoen euro. Maar omdat 1,7 miljoen euro werd bijgedragen door derden (onder meer bijdragen van het Rijk, provincies en lokale ondernemers) kom je uit op een netto gemeentelijke inzet van ongeveer 2,8 miljoen euro. Deel je dat bedrag door het totaal aantal inwoners in de Foodvalley (ongeveer 350.000), dan komen de kosten van het regiokantoor en de werkprogramma’s in 2018 op zo’n 8 euro per inwoner.

OPBRENGST We kunnen dus een grove inschatting maken van de kosten. Maar wat levert het op? Daar kunnen we helaas weinig uitspraken over doen. De Rekenkamers namen een aantal projecten onder de loep, maar omdat doelstellingen niet duidelijk worden geformuleerd valt niet vast te stellen of deze worden behaald. Daarnaast zijn de onderzochte projecten nog maar net ‘onderweg’, een aantal projecten ligt op schema (zo is het Energieloket de wijken in getrokken), maar het is nog te vroeg om de maatschappelijke effecten en uitkomsten vast te stellen.

OPROEP Wat merk jij als inwoner van de Foodvalley van de regionale samenwerking? Zie jij projecten terug in je ‘achtertuin’ en hebben die projecten volgens jou een meerwaarde? We zijn benieuwd! Mail je reactie naar bureau@bureauspotlight.nl.

Mirjam Wolff en Lars Regeer werken voor Bureau Spotlight, onderzoeksjournalistiek in de regio Foodvalley. Een samenwerking van BDUmedia, Omroep Ede en de School voor Journalistiek in Ede. Mede mogelijk dankzij subsidie van het Stimuleringsfonds voor de Journalistiek. Meer onderzoeksverhalen lees je op bureauspotlight.nl.

Mail de redactie
Meld een correctie

Deel dit artikel via:
advertentie
advertentie