Lhbti-inclusie in de Foodvalley: wat doet Ede?

EDE Naar schatting is 1 op de 15 personen in Nederland lhbti’er. Toch is het nog niet vanzelfsprekend dat zij zich ook welkom en veilig voelen in hun woonplaats. Bureau Spotlight inventariseerde wat Foodvalley-gemeenten doen om de acceptatie van hun homoseksuele, lesbische, biseksuele, transgender en intersekse inwoners te vergroten. 

door Fleur Bubbert 

Moeten gemeenten wel iets doen aan inclusie? Veel gemeenten hebben een inclusiebeleid opgesteld nadat in 2016 Nederland het VN-verdrag rechten voor mensen met een handicap  heeft getekend. Gemeenten moeten hierdoor een plan opstellen waarin zij invulling geven aan dit verdrag. De meeste gemeenten kiezen voor een algemeen inclusiebeleid waarin enkel het noodzakelijke wordt opgenomen. In Veenendaal gaat het inclusiebeleid bijvoorbeeld alleen over toegankelijkheid voor gehandicapte inwoners.

Gemeenten kunnen er ook voor kiezen om inclusie breder in te steken door ook aandacht te besteden aan andere groepen, zoals lhbti’ers. Gemeenten zijn vrij om te kiezen of ze voor deze groep wel of geen inclusiebeleid voeren, maar vanuit de Rijksoverheid wordt dit wel gestimuleerd. Gemeenten met meer dan honderdduizend inwoners kunnen zichzelf uitroepen tot regenbooggemeenten en krijgen dan tot 2022 subsidie om inclusiebeleid voor lhbti’ers vorm te geven. Het is nog onduidelijk of deze regeling na 2022 vervolg krijgt.

EDE Ede krijgt zo’n subsidie van het Rijk. Sinds de gemeente officieel regenbooggemeente is, ontvangen ze van het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschap 20.000 euro per jaar. Dat bedrag moet Ede verdubbelen tot een pot van 40.000 euro. Dit geld moet worden uitgegeven aan inclusie van lhbti’ers. Op dit moment zoekt de gemeente nog naar waar ze het geld aan uit willen geven. ,,Daarvoor proberen we binnen de Edese samenleving groepen te vinden, die daar wat mee kunnen gaan doen”, legt projectleider inclusie Hans Vulto uit. ,,Het idee is: wij als gemeente kunnen natuurlijk niet zo goed bepalen wat goed is voor mensen en wat niet. Dus we zijn heel erg op zoek naar initiatieven in de samenleving die we een zetje in de rug kunnen geven, om te zorgen dat toch de goede dingen gebeuren.” Dat is volgens Vulto niet iets nieuws sinds Ede het label ‘regenbooggemeente’ heeft, maar ,,een intensivering van het hele verhaal, het geeft er een stevige boost aan en geeft het een stuk meer body, dat is heel positief.”

Februari 2021 werd Ede regenbooggemeente en op dit moment wordt het regenboogbeleid nog opgesteld. Wel is al duidelijk dat Ede drie speerpunten aanwijst voor de inclusie van lhbti’ers: zichtbaarheid, sociale acceptatie en fysieke en sociale veiligheid. Zichtbaarheid gaat bijvoorbeeld over het ophangen van de regenboogvlag op Coming Out Dag (11 oktober), zoals Ede sinds 2018 doet. ,,En we proberen bijvoorbeeld de foto’s die we in onze communicatie-uitingen gebruiken wat diverser te maken. Bijvoorbeeld wanneer er een stelletje op staat, dat het ook een keer twee mannen of twee vrouwen zijn”, zegt Vulto. 

Ook wil Ede actief het gesprek bevorderen over het onderwerp lhbti. Een belangrijke speler hierbij is Fierce. Dat is een groep van voornamelijk jongeren die in Ede activiteiten organiseert voor lhbti’ers, maar ook aansluiting zoekt bij de rest van Ede. Gemeente Ede wil dit soort activiteiten graag ondersteunen en hoopt zelfs op de organisatie van een soort festival waar lhbti’ers zichzelf kunnen zijn en het gesprek in de Edese samenleving wordt aangewakkerd.

GELOOF GroenLinks-wethouder Ritsema (per 1 januari 2022 ontslag genomen als wethouder, red.),  ziet dat er ook aandacht moet zijn voor geloof en lhbti-zijn. ,,Onder andere door het christelijke karakter van Ede zijn er veel jongeren die worstelen met hun seksuele geaardheid, omdat het van huis uit niet mag of niet besproken kan worden. Het zou hier heel erg helpen als er mensen uit de christelijke hoek - predikanten - zich ook gaan uitspreken. Dat is het Edese sausje wat er overheen moet, denk ik.” 

De illusie dat volledige inclusie eenvoudig te bereiken is, heeft Ritsema niet. Maar door het worden van een regenbooggemeente en de subsidie zijn volgens de wethouder wel “de condities gecreëerd waardoor dat dichterbij komt. Dat geeft ons wel de mogelijkheid om nu die sprint te gaan maken.”

ANDERE GEMEENTEN Wat doen de andere gemeenten in regio Foodvalley? Gemeenten Barneveld, Rhenen en Nijkerk zeggen stuk voor stuk lhbti-inclusie een belangrijk thema te vinden. Toch blijft de praktijk een beetje steken. Inspelen op actuele gebeurtenissen, zoals een transfoob voorval, of het aansluiten bij speciale dagen als Coming Out Dag gebeurt daar wel. Maar bij deze drie gemeenten lijkt lhbti-inclusie vooral een ongrijpbaar en lastig thema te blijven, omdat er geen duidelijk beeld is over welke aanpak de inclusie zou bevorderen. Of er is simpelweg geen beeld of discriminatie daadwerkelijk een probleem is binnen de gemeente.

Ede en Wageningen lijken slagkrachtiger en zetten actief in op lhbti-beleid. Het onderwerp is daar een terugkerend agendapunt en er wordt geprobeerd om inclusie in de samenleving te stimuleren door niet alleen symbolen als de regenboogvlag te tonen, maar ook in te zetten op het voeren van het gesprek en het geven van voorlichting over lhbti-zijn om sociale acceptatie te bevorderen. 

Gemeente Veenendaal heeft juist als enige geen lhbti-beleid en lijkt het daar ook geen behoefte aan te hebben. Een motie voor meer aandacht voor de inclusie van deze doelgroep werd dan ook verworpen. Voor een interview over inclusie in Veenendaal stond de gemeente niet open.

Al met al wordt er door de meeste gemeenten in regio Foodvalley maar weinig concreets ondernomen op het gebied van inclusie van lhbti’ers. De wil is er vaak wel, maar het hoe ontbreekt. Veel gemeenten zijn afwachtend en reageren vooral op wat er in de samenleving al gebeurt, in plaats van zelf actief inclusie te stimuleren. Daartegenover staan gemeenten als Wageningen en Ede waar meer wordt ondernomen. 

De onderlinge verschillen zijn niet verwonderlijk. Zo is Wageningen als studentenstad een stuk linkser dan de andere Foodvalleygemeenten. Links op het politieke spectrum is doorgaans meer aandacht voor inclusie. Nijkerk, Veenendaal en Barneveld liggen in de biblebelt. SGP, ChristenUnie en CDA zijn daar grote partijen en deze gemeenten doen dan ook minder op gebied van inclusie dan Wageningen. Ede past ook in het biblebelt-rijtje, maar die gemeente is een stuk groter dan de rest en heeft daarom andere onderwerpen op de agenda. 

De Foodvalleygemeenten lijken nog zoekende in hun lhbti-beleid. De vraag blijft: hoe kun je als gemeente bijdragen aan een meer inclusieve samenleving? Daar hopen we in een volgende publicatie antwoord op te hebben. We gaan het aan experts vragen, maar we zijn ook nieuwsgierig naar jouw ervaring. Heb je ervaring als het gaat om inclusie van lhbti’ers in regio Foodvalley of heb je ideeën over hoe gemeenten hieraan kunnen bijdragen? Laat het ons weten en mail naar: bureau@bureauspotlight.nl.

Deze publicatie kwam mede tot stand door financiële steun van het Fonds Bijzondere Journalistieke Projecten (www.fondsbjp.nl) en het Lira Auteursfonds Reprorecht. Bureau Spotlight is een onafhankelijke onderzoeksredactie in samenwerking met de Christelijke Hogeschool Ede en BDUmedia.