Expositie 'Bombardementen Ede'

EDE Op 17 september is het 75 jaar geleden dat de eerste luchtlandingen in het kader van de operatie Market Garden begonnen. Voorafgaand aan de luchtlandingen werd Ede per abuis driemaal gebombardeerd en werden diverse woonwijken getroffen. Hierbij vonden 69 burgers de dood en er waren ongeveer 100 gewonden. Deze dag staat te boek als 'Zwarte Zondag'.

Drie bombardementen

De piloten van de Amerikaanse en Engelse vliegtuigen hadden de opdracht om, ter voorbereiding op de luchtlandingen, Duitse doelen in de omgeving van Arnhem te bombarderen. De kazernes en het spoorwegemplacement in Ede vielen daar ook onder. Door het slechte zicht, navigatiefouten en de in die tijd beperkte technische middelen kwamen veel bommen echter verkeerd terecht.

Het eerste bombardement aan het einde van de morgen verliep in twee fases met een tussentijd van vier minuten. Eerst vielen de bommen op en rond de Parkweg. Daarna werd bij het zogenaamde tussenbombardement opnieuw de Parkweg getroffen, maar ook de ENKA-fabriek en het HORA-gebied. Met als gevolg veel burgerslachtoffers.

De tweede keer dat de bommenwerpers overkwamen troffen de bommen geen doel. Het grootste deel van de bommen kwam terecht op de Ginkelse heide, de Sijsselt en het bos achter de Elias Beeckmankazerne.

Bij het derde bombardement vielen de bommen opnieuw niet op de juiste plaats. Woonwijken in een lijn van de noordzijde van het station naar het centrum kwamen onder vuur te liggen en weer waren er veel burgerslachtoffers. Naast woonhuizen werden onder andere de St. Antonius van Paduakerk, de St. Antoniusschool en het gebouw van de Edese Schoolvereniging verwoest. De kazernes en het spoorwegemplacement werden beperkt beschadigd.

Het eerste bombardement kwam voor de burgers volkomen onverwachts. Er was geen luchtalarm gegeven omdat men dacht dat het om lege bommenwerpers op thuisreis ging. Bij de latere bombardementen was de elektriciteit uitgevallen en kon men niet meer alarmeren.

Expositie 'Bombardementen Ede'

Met de expositie 'Bombardementen Ede' in Cultura Erfgoed, samengesteld door het Historisch Museum Ede en Vereniging Oud Ede, willen we de aandacht voor 'Zwarte Zondag' levend houden, aldus Gerry den Boggende (Historisch Museum Ede). De vele doden lieten een grote leegte achter in de kleine gemeenschap die Ede toen was. Aan de hand van documenten, plattegronden, (lucht)foto's, voorwerpen, verhalen van ooggetuigen en dagboekfragmenten wordt inzicht gegeven in de enorme ravage en de directe gevolgen daarvan voor de burgerbevolking. Ook de hulpverlening wordt erbij betrokken.

Om de bombardementen op Ede te blijven herdenken is op 17 september 2009 aan de Parkweg door burgemeester C. van der Knaap een monument ter gedachtenis aan de slachtoffers van de bombardementen onthuld.

Waar is de Expositie 'Bombardementen Ede' te zien

De expositie 'Bombardementen Ede' is gelinkt aan het project 75 Jaar Vrijheid Ede en is van 23 augustus tot en met 21 september 2019 te bezoeken in Cultura Erfgoed. De openingstijden van Cultura Erfgoed zijn: maandag t/m vrijdag 11:00 - 20:00 uur, zaterdag 11:00 - 17:00 uur.