‘Dat is de paradox van Ede’
26 januari 2011 om 00:00 AchtergrondMorgen bereikt u de zestigjarige leeftijd. Hoe kijkt u daar tegenaan?
,,Ik ben nooit met leeftijd bezig geweest, het liefst doe ik het allemaal in stilte. Daarbij heb ik het geluk dat mijn vrouw de achttiende januari jarig is en zij dan al alle visite ontvangt, zodat het rond mijn verjaardag een stuk stiller is.”
U was de afgelopen weken de burgemeester van de vier dure dassen. Hoe ongenuanceerd was uw verhaal?
,,We wilden een discussie over regelgeving en bureaucratie in ons land, ten aanzien van zo’n fenomeen als de verhuizing van een paar dassen. Die discussie heeft zeker plaatsgevonden. Ik had misschien duidelijker moeten aangeven dat wij onkosten hebben moeten maken, omdat instanties vanuit Den Haag dwingend kunnen zijn in wat je moet doen en wat je niet mág doen. Als dat laatste wat onderbelicht is gebleven ten faveure van de discussie die wij voorstonden, dan is dat jammer. Ja, we wisten precies welke punten de journalistiek zou oppikken.”
Pas nog werd ‘uw’ Ede opgeschrikt door de brute woningoverval aan de Stationsweg. Hoe heeft u dat ervaren?
,,Ik ben burgemeester, maar ook mens. Ik werd middenin de nacht door de politie gebeld. Vanaf dat moment besefte ik meteen dat dit een vreselijk traumatische ervaring moest zijn, waar betrokkenen in hun leven niet meer los van zouden komen. Ik ben woensdag bij de herdenking geweest om mee te beleven zoals alle aanwezige Edenaren de verschrikkelijke gebeurtenissen meebeleefden. Dat was met tranen in de ogen. Letterlijk.”
Is Ede haar onschuld sindsdien definitief kwijtgeraakt?
,,Dit is iets wat toevallig in Ede is gebeurd. Sla de kranten er maar op na: de bruutheid en gewetenloosheid is een groot probleem van onze hele samenleving.”
Is Ede in uw ogen een dorp of een stad?
,,Ede is een gemeente met meer dan 100.000 inwoners. En met een groei in de komende twintig jaar naar 120.000 tot 125.000 inwoners en een Veluwse Poort en Enka-terrein die tot volle wasdom komen, kun je dan niet meer spreken van een dorp.”
Wordt dat door Edenaren ook zo ervaren? Zij hebben hun dorpje in sneltreinvaart zien groeien en veranderen.
,,Dat is de paradox van Ede. Authentieke Edenaren zien het nog steeds als hun dorpje van toen met tussen de dertig- en 45.000 inwoners. Als je vroeger in Bennekom zei: ‘ik ga naar het dorp’, dan bedoelde je Ede. Maar als je nu door dat ‘dorp’ van vroeger loopt, dan zie je een echte stad. Daar moeten autochtone Edenaren aan wennen.”
Waar piept en kraakt dat proces?
,,Ede heeft alle kenmerken van de grote stedenproblematiek waarmee ook Amsterdam en Rotterdam te maken hebben. Maar waar zulke steden tien keer groter zijn, manifesteren de problemen zich ook tien keer erger. Eén van die problemen is de overlast door Marokkaanse jeugd, die in Ede in golfbewegingen merkbaar is. Ik was hier koud burgemeester of er vlogen elke avond auto’s in de brand. Toen hebben we gezegd: er kan van alles gebeuren, maar het is de overheid die ordenend is.”
U deinst er niet voor terug om het beestje bij de naam te noemen.
(strijdbaar) ,,Dat heb ik vanaf begin af aan gedaan. Wat moet ik dan? Lichtbruin uiterlijk? Maar tegelijkertijd heb ik ook aangegeven dat we niet alle Marokkaanse jongeren onder de noemer ‘overlastgevende jeugd’ moeten stoppen. We zien de laatste tijd overigens een verschuiving naar overlast op het Soembaplein, Rozenplein en Proosdijerveldpark, die wordt veroorzaakt door een groep jongeren van gemengde komaf.”
Die groep nodigde u onlangs uit voor een gesprek. Twee van de twaalf kwamen opdagen.
,,Ja. Dan blijkt onder andere dat ik die brief in het Turks had moeten schrijven. Dan blijkt ook dat we afhankelijk waren van ándere jongeren die de Nederlandse taal wel beheersten en die hun de brief hadden kunnen voorlezen. Bovendien bleek ook nog eens dat de jongeren de bedoeling van mijn brief - het uitnodigende gehalte ervan - niet hadden begrepen. En dan is het wel handig als je een Turkse agent hebt in het korps, die kon achterhalen dat jongeren uit pure schaamte niet waren ingegaan op de uitnodiging van de burgemeester. Dat zijn ook voor mij allemaal leermomenten geweest.”
Vervolgens belandt u op oudejaarsavond in een gezellig feest, temidden van jongeren op het Soembaplein.
,,Fantastisch toch? Fantastisch. Daaruit blijkt het grote collectieve vermogen van de groep om zoiets in goede banen te leiden. Ik zou het zelf niet verzonnen kunnen hebben, sterker: ik geloofde er aanvankelijk niet in. Oudere broers die voor hun jongere broertjes een barbecue maakten. Maar het heeft wel geholpen, ook al kwamen die jochies naar me toe van: u heeft ons die brief geschreven, hè? Ik zei: maar je wilt toch niet ontkennen dat je bij de politie bekend bent?”
Hoe vindt u het dat Ede intussen in één adem wordt genoemd met Gouda?
,,Dat is begrijpelijk! Want over Gouda werd geschréven, terwijl het hier in Ede ook gebeurde. Het was hier ook erg. Daarom heb ik destijds mijn ingangen in Den Haag benut om meer middelen los te krijgen om deze problemen aan te kunnen. Vergeleken met bijna drie jaar geleden, toen de overlast in Veldhuizen grotere proporties aannam, is de situatie op het Soembaplein een andere. Er is nu weliswaar sprake van crimineel gedrag, maar gelukkig niet langer in de heftigheid en omvang van toen.”
Stad Ede groeit de komende tien, twintig jaar naar 85.000 inwoners. Waar komen al die nieuwe Edenaren vandaan?
,,Meest uit de Randstad. Maar wat we nu zien is dat bedrijven wel komen (daar maak ik me helemaal geen zorgen over), maar dat de mensen vanuit hun woonplaats in het westen naar hun werk in Ede op en neer blijven pendelen. Wij hebben hier een prachtige groene leefomgeving, maar de westerling moet wel het gevoel hebben hier thuis te komen. Want bomen praten niet terug. We zullen dus goed moeten kijken naar de voorzieningen die passen bij een gebied van 300.000 inwoners - want daar praat je wel over.”
U suggereert een imagoprobleem.
,,Ik vertel u het verhaal van een manager van een Edes bedrijf, die woonachtig was in de Randstad maar graag dichter bij zijn werk wilde gaan wonen. Zijn vrouw zei: goed, we stappen in de auto voor de deur van het bedrijf waar je straks de algehele leiding over hebt, je rijdt weg en blijft net zo lang rijden totdat ik zeg: stop. Uiteindelijk zijn ze terechtgekomen in een dorpje onder de rook van Utrecht. Het is niet voor niks dat Ede in Haagse kringen nog wordt gezien als dat dorpje aan de hei met hooguit 30.000 inwoners.”
Speelt ‘té christelijk’ ook mee?
,,Ook dat is voor sommigen een belemmering om zich hier te vestigen. Hoewel ‘christelijk’ ook een geweldig voordeel heeft, als je kijkt naar de geweldige arbeidsethos en mentaliteit van mensen in dit gebied, wat voortkomt uit het geloof. Dat is bijvoorbeeld goed merkbaar op de CHE waar de arbeidsmarkt gigantisch zit te trekken aan net afgestudeerde jongeren. Aan de andere kant doet de constatering ‘te christelijk’ geen recht aan het gemêleerde gezelschap dat Ede de laatste jaren is geworden. Geloof speelt nadrukkelijk een rol, maar lang niet bij alle Edenaren.”
U moet dus de boer op. Leuren.
(ietwat verontwaardigd) ,,Leuren? Er moet een vraag ontstaan vanuit het westen, die voortvloeit uit ons antwoord op de vraag wat voor gemeente we willen zijn. Dat heeft alles te maken met de Visie Ede 2025, waarin we onder andere uitspreken een aantrekkelijke gemeente te willen zijn voor mensen die gunstige carrièreperspectieven najagen in de voedingsmiddelentechnologie. Daarmee samenhangend formuleren we voor wie we willen bouwen en wat we willen bouwen. We krikken onze onderwijsvoorzieningen op naar een zeer hoog niveau, waarbij ik onder andere denk aan de Kenniscampus op de Zandlaan met 12.000 studenten met een uitloop naar 14.000 studenten - en de nieuwbouw van scholengemeenschap Het Streek.
Welke onderbelichte persoonlijke eigenschap deelt u graag met uw onderdanen?
,,Misschien weet men niet dat ik een enorm liefhebber ben van beeldhouwkunst en schilderijen. Ik ‘spijbel’ regelmatig om even een dagdeel door het Kröller-Müller museum van het Park De Hoge Veluwe te struinen. Dat is voor mij pure afleiding, waarna ik er weer twee weken tegenaan kan. Verder haal ik - net als iedere andere Edenaar - mijn boodschappen bij Albert Heijn en shop ik met mijn vrouw in Ede en Bennekom. Ik ben heel gewoon. Klaar.”
