Veel koudwatervrees voor openbare coalitiebesprekingen

EDE Woensdag 16 maart volgend jaar zijn de volgende gemeenteraadsverkiezingen. Die werpen hun schaduwen vooruit. Zo stellen D66 en PvdA voor in Ede de coalitiebesprekingen in het openbaar te voeren. Maar er is veel koudwatervrees om daaraan te beginnen. Terwijl in veel gemeenten het al vanzelfsprekend is. 

Dat er vervolgens achter de schermen, in de zogeheten wandelgangen, toch onder ons afspraken worden gemaakt blijft een gegeven. Niettemin vinden Stephan Neijenhuis (D66) en Harry van Huijstee (PvdA) dat je er naar moet streven ,,de volgende coalitiebesprekingen zo veel als mogelijk in de openbaarheid te voeren.”

TRANSPARANTIE Of dat met ingang van volgend jaar in Ede gaat gebeuren is vooralsnog de vraag. In het spoor van D66 en PvdA acteren ook de ChristenUnie, GroenLinks, EdeNu, Burgerbelangen en DKE voor zoveel mogelijk openheid en transparantie. Omdat meer openbaarheid in de coalitiebesprekingen kan bijdragen aan meer inzicht van de inwoners in de gemaakte keuzes en daarmee de publieke verantwoording van de lokale politiek. Zij vinden een kleine raadsmeerderheid tegenover zich. Dat zijn SGP, CDA, GemeenteBelangen, VVD en fractie Wijnsouw. Die vinden het ofwel niet verstandig, zonder dat hardop uit te spreken, of ze komen met een praktisch punt, namelijk dat de nieuw gekozen raad daar na 16 maart over moet beslissen.

POSITIEVE ERVARINGEN De voorstanders wijzen erop dat in gemeenten als Wageningen en Utrechtse Heuvelrug, om dicht bij huis te blijven, positieve ervaringen zijn opgedaan met openbare coalitiebesprekingen. Ook in bijvoorbeeld Veenendaal zijn al in 2014 de besprekingen over een te vormen coalitie in het openbaar gedaan. In de eerste ronde van de besprekingen wordt door de verschillende partijen een mening gegeven over de uitslag van de verkiezingen. Dat is een veel voorkomende openbare ronde. 

De grootste partij neemt het voortouw en een informateur zal de rol van technisch voorzitter op zich nemen. Beslotenheid of openheid staat op de agenda. Daarna worden er beleids- en financiële afspraken gemaakt, er volgt een verkenning van mogelijke coalities, afspraken moeten worden gemaakt voor de komende raadsperiode van vier jaar en later wordt duidelijk wie als wethouder wordt voorgesteld.

De partijen die openheid prefereren boven beslotenheid hadden graag gezien dat de griffie in de komende maanden uitvoeringsvoorstellen zou voorbereiden, waarna in het najaar deze in het presidium (fractievoorzitters) konden worden besproken. Vervolgens zou het resultaat ter beschikking moeten komen aan de lijsttrekkers/beoogde fractievoorzitters zodat zij hierin hun afweging kunnen maken. Een uiterst behoedzaam proces derhalve, dat kennelijk toch niet iedereen tevreden kan stellen. 

OPENBAAR Ruben van Druiten (Burgerbelangen) hoort bij de voorstanders van openbare coalitiebesprekingen. Niet dat hij er veel van verwacht. Volgens hem is er hooguit een kleine wijziging in de nieuwe coalitie, waarbij op basis van de jongste peilingen en recente verkiezingen in Ede GroenLinks wordt ingeruild voor D66. Ook als dat de uitkomst zou zijn vinden andere voorstanders dat het proces zich toch zo veel mogelijk in de openbaarheid moet afspelen. ,,We zitten niet voor onszelf in de raadszaal, maar voor de inwoners en die mogen best weten hoe een en ander tot stand komt.”

Door Gerard van Wijk