'Het ware verhaal van de bloedsteen'

EDE Er bestaan in Ede veel verhalen over de bloedsteen aan de Doolhofaan. Het is niet duidelijk welk verhaal juist is. Voor de 81-jarige Jaap Scherrenburg is het heel simpel. ,,Mijn opa groef de steen op toen hij een kelder aan het graven was bij zijn huis. Opa heeft de steen later naar de Doolhoflaan gebracht."

Jan de Boer

De steen wordt in oude literatuur niet vermeld, zo staat op Wikepedia. ,,Tegenwoordig gaat hij als offersteen door het leven. Het gaat hoogstwaarschijnlijk om een gegeven, en bijpassend verhaal, dat pas vrij recent aan de steen is gehecht. Het volksgeloof wil dat als er bij volle maan een speld in de bloedsteen wordt geprikt, deze gaat bloeden. Dit gegeven over een speld (of naald) en een bloedende steen komt ook voor in Utrecht (verteld over De Gesloten Steen) en wordt eveneens over de Amersfoortse Kei verteld."

In het Suske en Wiske-album 'Het witte wief' komt de bloedsteen of bloedende steen voor, samen met het witte wief van Kernhem en een spookridder, genaamd Udo de Boze. Ook op een informatiebord te Ede wordt de bloedsteen in deze hoedanigheid vermeld.

BIJ HET KERKHOF De eerste auteur die over de bloedsteen schreef was de Edenaar H.J. Nijenhuis. Het verhaal is te vinden op de website erfgoedede.nl. Nijenhuis vertelt hoe de steen, rond 1900 gevonden bij het grind graven op de Doesburgerhei, door de grindgravers bestemd was om bij de Oude Kerk in Ede te plaatsen maar dat ze, bij het kerkhof gekomen, hem hadden achtergelaten. Toen het kerkhof in 1930 werd uitgebreid lag de steen in de weg en is hij verplaatst.

Het echte verhaal is van alle romantiek ontdaan

Alle verhalen over de herkomst van de bloedsteen kloppen volgens Jaap Scherrenburg niet. Hij vindt het tijd worden dat eindelijk eens het echte verhaal over de bloedsteen bekend wordt. Over de steen zijn veel verhalen verteld en geschreven en zelfs legendes in het leven geroepen. De steen zou in vroeger tijden een offersteen van de Germanen zijn geweest, of het was een steen die op de plaats van de zonnewende lag. ,,Als je er met een speld in prikte zou er bloed uit komen, dat kwam er ook uit, maar niet uit de steen maar wel uit je vinger," aldus de vitale Edenaar.

GEEN ROMANTIEK De steen lag oorspronkelijk niet op de plaats waar hij nu ligt, maar aan de andere kant van het heuveltje,' meldt Jaap Scherenburg. Hij vervolgt: ,,En daar lag hij tussen grillig gevormd geboomte, dat zelfs een beetje sinister aandeed. Maar het echte verhaal is helemaal van alle romantiek ontdaan. Vroeger toen de tegenwoordige Otterloseweg nog Boschlaan heette, waren er aan die zijde van het dorp alleen maar bossen."

Die bossen behoorden toe aan graaf Bentinck. ,,Mijn grootvader Peter Scherrenburg was in die tijd één van de grootste stropers die ooit op de Veluwe heeft geleefd. In die tijd zat er veel wild in de bossen. Hij leverde aan de inwoners meer vlees dan de in die tijd enige slager die het dorp rijk was. Al zouden ze dat nooit toegeven, alle inwoners van hoog tot laag waren zijn vaste afnemers. Opa woonde in die tijd aan de Driehoek. Hij was ook een goede metselaar en was op het idee gekomen om via, via van de graaf een stukje grond te kopen om daar een huis op te bouwen. En dat lukte, het was het stuk dat ligt op de hoek van de Asakkerweg en de Otterloseweg."

RUIME KELDER ,,Opa wilde een ruime kelder hebben om zijn vleeswaren in op te slaan," vervolgt Jaap Scherrenburg zijn verhaal. ,,Als graaf Bentinck had geweten wat opa voor bijverdienste had, en nu midden in zijn domein helemaal los kon gaan, zou hij waarschijnlijk nooit toestemming hebben gegeven voor de verkoop van zijn grond aan opa. Hij ging aan het graven voor zijn toekomstige kelder, en terwijl hij zo bezig was, stuitte hij op iets hards. Het werd steeds groter. En toen lag daar die steen. De steen moest er uit en toen trokken ze twee kettingen om de steen. Met twee paarden hebben ze de steen uit het gat getrokken. De steen heeft daarna nog een tijdje naast het huis gelegen. Daarna is de steen in 1924 naar de Doolhoflaan verplaatst."

STUDENTENGRAP Eerst lag de steen aan de andere kant van de gravenheuvel aan de Doolhoflaan. ,,Later waren er Wageningse studenten, die de steen als grap hebben gejat en meegenomen naar Wageningen. Toen de steen werd teruggebracht is deze neergelegd aan de kant waar ie nu ligt. Boekhandel Pel hield een heel verhaal over de steen. Het zou een oppersteen van de Germanen zijn.''

,,Allemaal flauwekul, echt niet waar. Van een kennis hoorde ik dat niet eens zo lang geleden vrouwen's nachts om een uur twaalf om de steen dansten. Het verhaal van opa heb ik van mijn vader gehoord, opa was al overleden toen ik geboren ben. Vorige week was ik op bezoek bij nichten van mij. Zij vertelden dat hun vader nog had verteld dat de steen nog een poosje naast het huis had gelegen. Mijn broers konden zich dat ook nog herinneren."

BOEK ,,De steen is niet gelijk vanaf het gat naar de Doolhoflaan gegaan. Op een gegeven moment lag de steen naast het huis in de weg. Hoe men de steen naar de Doolhoflaan heeft gebracht, weet ik niet. In het voorwoord over het boek dat ik schreef over mijn leven, schreef ik dat ik nog zo graag met hem over al die dingen van vroeger had willen praten. Het enige waarover we over spraken was de fabriek en werk. Verder zijn we eigenlijk nooit gekomen. Door mijn boek weten mijn kinderen hoe mijn leven is geweest."

Door mijn boek weten mijn kinderen hoe mijn leven is geweest

VEEL VERHALEN Jaap Scherrenburg wil nu het nog kan het ware verhaal over de (bloed)steen aan de Doolhoflaan wel eens kwijt. ,,Ik word ouder. Al mijn leeftijdgenoten zijn straks weg. Het echte verhaal moet maar eens verteld worden. Het zou jammer zijn als het verhaal verloren gaat. Opa zou het mooi hebben gevonden als hij zou hebben gehoord dat er zo'n verhaal werd gemaakt over de bloedsteen.

Dan had hij z'n eigen natuurlijk gek gelachen. Tjonge, tjonge wat een verhalen, wat een verhalen. Terwijl opa veel beter wist. Vorige week ben ik nog bij de steen geweest. Als ik daar ben, moet ik aan het verhaal van opa denken.. Voor de geschiedenis van Ede is het volgens mij best belangrijk om te weten hoe het precies zat met de steen aan de Doolhoflaan."